వేలానికి తెలంగాణ 'గ్రామ స్వరాజ్యం'
వేలం పాటల సర్పంచుల వల్ల గతం లో జరిగిన మేలు ఏమిటి?
సర్పంచ్ కావాల‌నేది గ్రామ స్థాయి నేత‌ల్లో ఒక క‌ల‌గా ఉంటుంది. ఆక‌ల‌ను నెర‌వేర్చుకునేందుకు కొందరు పోటీ ప‌డుతున్నారు. మ‌రి కొందరు గ‌త అనుభ‌వాల్ని త‌ల‌చుకుని భ‌య‌ప‌డుతున్నారు. పార్టీల‌క‌తీతంగా ఈ ఎన్నికలు జరుగుతున్నాయని చెబుతున్న‌ప్ప‌ట్టికీ, ప్రతి పార్టీ స్థానిక వ్యూహాలను అమలు చేస్తూ, గ్రామీణ వర్గాలను ఆకర్షించడానికి ప్ర‌ణాళిక‌లు అమలు చేస్తుంది.
బండి సంజయ్, కడియం శ్రీహరి న‌జ‌రానా..!
కాంగ్రెస్, బీఆర్ఎస్‌, బీజేపీ, ఈ మూడు పార్టీలు తమ అభ్యర్థులను గెలిపించుకోవ‌డానికి వ్యూహాత్మకంగా ముందుకు కదులుతున్నాయి. కేంద్ర మంత్రి బండి సంజయ్, కడియం శ్రీహరి లాంటి నేత‌లైతే దూకుడుగా వ్య‌వ‌హ‌రిస్తూ గ్రామాలకు ప్రత్యేకంగా రూ.10 లక్షల ఎన్నికల న‌జ‌రానా ఇస్తామ‌ని హామీ ఇస్తున్నారు. ఇపుడు సాగుతున్న వేలం వెర్రి వల్ల వచ్చే సర్పంచులు కచ్చింతంగా ఏకగ్రీవ హామీలను నెరవేరుస్తారన్న గ్యారంటీ ఏమిటి? దీని వల్ల ఎన్నికల ప్రజాస్వామ్యానికి హానిజరుగుతూ ఉంది. నిజాయితీగా పేనిచేయాలనుకున్న పేద అభ్యర్థి ఇలాంటి ‘కోట్లాట’ మధ్య ఏకగ్రీవంగా ఎన్నిక కాగలడా. అంటే ఏకగ్రీవ ఎన్నికలను ప్రోత్సహిస్తూ ఎన్నికఅనేది జరుగకుండా చేసి నిజాయితీపరులు, డబ్బుల్లేని వాళ్లు పోటీ చేయకుండా అడ్డుకుంటున్నారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం, కేంద్ర మంత్రి బండి సంజయ్, రాష్ట్రలోని చాలా సీనియర్ నాయకుడయిన కడియం శ్రీహరి తాము చేస్తున్న ప్రకటనల వల్ల ప్రజాస్వామ్యానికి హాని జరుగుతున్న విషయాన్ని కూడా గుర్తంచుకోవాలి.
అమ్మో! సర్పంచ్‌గా పోటీ చేయ‌ను!
‘‘సర్పంచ్ పదవి అంటే గౌరవమర్యాదలు దక్కుతాయని అనుకున్నాను. గ్రామాభివృద్ధి కోసం ఎంతో చేశాను. చివరికి నాకు 14 పోలీసు కేసులు, రూ.50 లక్షల అప్పు బహుమానంగా మిగిలాయి’’ అని రంగారెడ్డి జిల్లా కొత్తూర్‌ మండల పరిధిలోని మక్తగూడకు చెందిన మాజీ సర్పంచ్ కాట్న రాజు ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. సొంత డబ్బులతో భూగర్భ డ్రైనేజీ వ్యవస్థ, సీసీ రోడ్లు నిర్మించాన‌ని ఫెడ‌ర‌ల్ తెలంగాణాతో చెప్పారు. మళ్లీ పోటీచేస్తే నా బతుకు ఆగమవడం పక్కా అని వణికిపోతున్నారాయన. బిల్లుల కోసం కార్యాలయాల చుట్టూ తిరిగినా ఫలితం లేకపోయిందని ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. తాను ఎన్నికలకు దూరంగా ఉండాలని నిర్ణయించుకున్నట్లు చెప్పారు.
రాజు ఒక్క‌రే కాదు, గ‌త 2019 లో సర్పంచులుగా ఎన్నికైన వారిలో కనీసంగా 60 మంది బిల్లులు రాక ఆత్మహత్యలు చేసుకున్నారు. ఈ ప‌రిస్థితి ఎందుకు వ‌చ్చిందంటే అవగాహన లేని కొందరు సర్పంచులు, గ్రామస్థుల ఒత్తిడితో శాంక్షన్ లేని పనులు కూడా చేశారు. శాంక్షన్ లేని పనులకు ప్రభుత్వాలు బిల్లులు ఇవ్వవు. గ్రామస్థుల ఒత్తిడితో తొందరపడి పనిచేసి, ఖర్చు పెట్టిన ఆ డబ్బు రాక గ‌త్యంత‌రం లేక ఆత్మ‌హ‌త్య చేసుకున్నార‌ని తెలంగాణ సర్పంచుల సంఘాల నాయకులు ఫెడ‌ర‌ల్ తెలంగాణాతో చెప్పారు.
సర్పంచ్ ప‌ద‌వికి వేలం
ఒకప్పుడు సర్పంచ్ ప‌ద‌వికి విలువ ఉండేది. ఇప్పుడు మసకబారిన రాజకీయ ప్రయోజనాలు, డబ్బు ప్రభావంతో విలువ తగ్గిపోయింది. డబ్బులు ఉన్నవారిదే పదవి అన్నట్లుగా రాజకీయాలు మారిపోతున్నాయి. "స్థానిక పాలనలో వ్యాపారులు, పెద్ద పెద్ద కాంట్రాక్టర్లు వస్తున్నారు. సర్పంచ్ స్థానాలను వాణిజ్య వస్తువులుగా మారుస్తున్నారు. ఇది ఉపాధి, సామాజిక అభివృద్ధి లక్ష్యాలకు మించిపోయి, రాజకీయ వ్యవస్థ మరింత సరిహద్దులను దాటే ప్రమాదం ఉంది. సరైన నియంత్రణలు లేకుంటే, గ్రామస్థాయి పాలనా వ్యవస్థ అవినీతికి బలవంతంగా మారే అవకాశముంది. సర్పంచ్ పదవి ఇప్పుడు ప్రజా సేవల నుండి దూరంగా, పెద్ద వ్యాపారాల చేతిలో లాభదాయక స్థలాలుగా మారింది," అని ఫోరం ఫ‌ర్ గుడ్ గ‌వ‌ర్నెన్స్ అధ్య‌క్షులు ప‌ద్మ‌నాభ‌రెడ్డి ఫెడ‌ర‌ల్ తెలంగాణాతో తెలిపారు.
"వ్యాపారులు, కాంట్రాక్టర్లు పదవుల వేలంలోకి రావడానికి ప్రధాన కారణం ఓటర్లు డబ్బులు తీసుకోవడమే. ఎన్నికలు నిర్వహించినా.. ఒక్కో సర్పంచ్ అభ్యర్థి కనీసం రూ.10 నుంచి రూ.20 లక్షలు ఖర్చు పెట్టాలి. ఓటర్లకు పంచేందుకు మరో రూ.10 లక్షలు ఖర్చు చేయాలి. ఇంత చేసినా గెలుస్తామన్న ధీమా ఉండదు. అందుకే గ్రామాల్లో చాలా మంది ఏకగ్రీవం కోసం ఏకంగా వేలం నిర్వహించడానికే మొగ్గు చూపుతున్నారు. దీనిపై ఎన్నికల సంఘం దృష్టి పెట్టాలి. ఇలాంటి పోక‌డ‌ల‌పై క‌ఠినంగా వ్య‌వ‌హ‌రించాలి," అని ప‌ద్మ‌నాభ‌రెడ్డి చెప్పారు.
మహబూబ్‌నగర్‌ జిల్లా టంకర్‌ గ్రామ పంచాయతీని ఒక వ్యాపారి కోటి రూపాయ‌ల‌కు కొనుగోలు చేశాడు. ఇది స్థానిక రాజకీయాల్లో నిధుల వినియోగంపై కూడా ప్రత్యేకమైన ఒప్పందాలను తెస్తోంది. ఈ పదవుల వేలంలో గమనించదగ్గ విషయం, స్థానిక ఆలయాలు, సామాజిక సంస్థల అభివృద్ధికి నిధులు కేటాయించి, ఆ నిధుల వినియోగంపై స్పష్టం ఒప్పందాలుచేయడం. ఉదాహరణకు, ఆంజనేయస్వామి ఆలయ ప్రతిష్టకు నిధుల ఖర్చు చేయనున్నట్లు ఆ వ్యాపారి అంగీకారం తెలిపారు.
గద్వాల జిల్లా వివిధ గ్రామాలలో సర్పంచ్ సీట్ల కోసం వేలం ధరలు భారీగా పెరగడం, స్థానిక రాజకీయాల్లో నగదు శక్తి ఎంత పెరిగిందో తెలియజేస్తుంది. కొండపల్లి రూ.60 లక్షలు, గొర్లఖాన్‌ దొడ్డి రూ.57 లక్షలు, చింతలకుంట రూ.38 లక్షలు, ముచ్చోనిపల్లి రూ.14.90 లక్షలు, ఉమిత్యాల తండా రూ.12 లక్షలు పంచాయతీ ఎన్నికల వ్యవస్థలో నైతిక విలువలు తగ్గిపోవటానికి సంకేతాలు. రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా పలు గ్రామాల్లో సర్పంచులు, వార్డు సభ్యుల ఏకగ్రీవాల ప్రక్రియ కొనసాగుతోంది.
వేలంపాట ఏకగ్రీవాలపై ఈసీ మార్గదర్శకాలు
ఏకగ్రీవాల్లో పలు మోసాలు జరుగుతున్నాయని, బలవంతంగా ఏకగ్రీవాలకు అంగీకరించేలా చేస్తున్నారని.. వేలం పాట ద్వారా ఏకగ్రీవాలు జరుగుతున్నట్లు ఈసీకి ఫిర్యాదులు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో రాష్ట్ర ఎన్నికల సంఘం ఏకగ్రీవాలకు సంబంధించి నూతన మార్గదర్శకాలు జారీ చేసింది. వేలంపాట, బెదిరింపులతో ఏకగ్రీవం జరిగితే అది చెల్లదని ఎన్నికల సంఘం స్పష్టం చేసింది. తెలంగాణ పంచాయతీరాజ్ (ఎన్నికల నిర్వహణ) చట్టం-2018లోని 15వ నిబంధన ప్రకారం.. ఒక స్థానంలో ఒక్క అభ్యర్థి పోటీలో ఉంటేనే.. దాన్ని ఏకగ్రీవంగా ప్రకటించాలి. అయితే ఇందుకోసం గ్రామంలోని ప్రజలను ప్రలోభపెట్టడం, ఇతర అభ్యర్థులను భయపెట్టడం, మోసం చేయడం వంటివి జరగకుండా చూసుకోవాలని సూచించింది.
ఏకగ్రీవాలకు సంబంధించి ప్రతి జిల్లాలో ప్రత్యేక పర్యవేక్షక విభాగాలను నియమించాలని ఈసీ ఆదేశించింది. ఈ ప్రత్యేక పర్యవేక్షక విభాగాలు ఏకగ్రీవాలపై వచ్చే ఫిర్యాదులను స్వీకరిస్తాయి. పంచాయతీ ఎన్నికల్లో ఏకగ్రీవాల కోసం వేలంపాట, ప్రలోభాలు, బెదిరింపులు, ఇతర మోసాలకు పాల్పడితే.. వాటి గురించి ప్రత్యేక పర్యవేక్షక విభాగాలకు ఫిర్యాదు చేయవచ్చు. ఇవి లిఖితపూర్వకంగా, మౌఖికంగా, వాట్సాప్‌, వార్తాపత్రిక క్లిప్పింగ్‌ల రూపంలో కూడా ఉండవచ్చని స్పష్టం చేసింది.
వార్డు, సర్పంచ్ స్థానాలు ఏకగ్రీవం అయితే.. అభ్యర్థుల నుంచి తప్పకుండా ధ్రువీకరణ పత్రాలు తీసుకోవాలని రాష్ట్ర ఎన్నికల సంఘం ప్రకటించింది. అభ్యర్థులు ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైనట్లు నిర్ధారణ అయిన తర్వాత.. నామినేషన్ల ఉపసంహరణ గడువు ముగిసిన వెంటనే రిటర్నింగ్‌ అధికారులు నిర్దేశిత నమూనాలో ఎన్నిక పత్రాన్ని అందజేయాలి. అభ్యర్థి తాను ప్రత్యర్థుల ఉపసంహరణ కోసం డబ్బులు ఇవ్వలేదని, వేలంపాటలో పాల్గొనలేదని, బెదిరింపులకు దిగలేదని ధ్రువీకరిస్తూ ఒక పత్రం సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. అయితే ప్రత్యేక పర్యవేక్షక విభాగం నుంచి వచ్చిన నివేదికలను జిల్లా కలెక్టర్‌ పూర్తిగా పరిశీలించిన తర్వాతనే వీటిని డిక్లేర్ చేయాల్సి ఉంటుంది. అలానే ఏకగ్రీవాలపై ఎలాంటి ఫిర్యాదులు, అభ్యంతరాలు లేకుంటేనే దాన్ని ఆమోదిస్తారు.
దేశంలో టాప్-10 ఆదర్శ గ్రామాలు తెలంగాణవే!
కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన సంసద్ ఆదర్శ్ గ్రామ్ యోజన స్కీమ్ కింద టాప్ టెన్ జాబితాలోని గ్రామాలన్నీ తెలంగాణకు చెందినవే. ఈ విషయాన్ని కేంద్ర పంచాయతీరాజ్, గ్రామీణాభి వృద్ధి శాఖ తన వెబ్ సైట్‌లో పేర్కొంది. సన్సద్ ఆ దర్శ్ గ్రామీణ యోజన పథకం కింద ఎంపికైన గ్రామాల వివరాలను ఆ వెబ్ సైట్‌లో పెట్టారు. అంతేకాదు, దేశంలోని మొదటి 20 ఆద ర్శ గ్రామాల్లో 19 గ్రామాలు కూడా తెలంగాణవే. దేశంలోని టాప్ 10 గ్రామాల వివరాలు 1 యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా వడపర్తి (స్కోర్ :92.17) 2. కరీంనగర్ జిల్లా చిగురుమామిడి మండలం కొండాపూర్ (స్కోర్ :91.7) 3. నిజామాబాద్ జిల్లా పల్డా (స్కోర్ 90.95) 4. కరీంనగర్ జిల్లా వీణ వంక మండలం రామకృష్ణాపూర్ (స్కోర్ 90.94) 5. యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా అలేరు మండలం కొలనుపాక (స్కోర్ 90.57) 6. నిజామాబాద్ జిల్లా నందిపేట మండలం వెల్మాల (స్కోర్ :90.49) 7. జగిత్యాల జిల్లా ఇబ్రహీం పట్నం మండలం మూల రాంపూర్ (స్కోర్ 90.47) 8. నిజామాబాద్ జిల్లా తానా కుర్దు (స్కోర్ :90.3) 9. నిజామాబాద్ జిల్లా వేల్పూర్ మండలం కుక్నూర్ (స్కోర్ 90.28) 10. కరీంనగర్ జిల్లా సైదాపూర్ మండలం వెన్నంపల్లి (స్కోర్ 90.25)
ఆస‌క్తిక‌ర‌మైన విషయం ఏమిటంటే ఈ 10 గ్రామాల స‌ర్పంచ్‌లెవ‌రూ అప్ప‌ట్లో ఏకగ్రీవంగా ఎన్నిక కాలేదు. గ్రామీణాభివృద్ధికి దోహదం ప‌డ‌తామంటూ వేలంలో సర్పంచ్ సీట్లు ద‌క్కించుకుంటున్న‌వారి వల్ల హాని త‌ప్ప పెద్ద‌గా వచ్చే ప్ర‌యోజ‌నం ఏమీ ఉండదు.