వ్యవస్థలు గతి తప్పుతున్నాయా? యూనస్ కు సమయం మించిపోతోందా?

ప్రధాన సలహాదారు మహ్మద్ యూనస్ UN జనరల్ అసెంబ్లీలో పాల్గొనేందుకు న్యూయార్క్ వచ్చిన రోజున అంతర్జాతీయ వార్తా సంస్థ అయిన రాయిటర్స్‌కి ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలో ఆర్మీ చీఫ్ ప్రతిపాదనలను వెల్లడించారు. ప్రధాన సలహాదారు ప్రపంచ వేదికపై ఉన్నప్పుడు ప్రపంచ ప్రేక్షకులను చేరుకోవాలనే ఆలోచనతో ఉంటారు. కానీ ఆయన మాత్రం న్యూయార్క్‌లో నిరసనలను ఎదుర్కొన్నాడు. చాలా మంది బంగ్లాదేశీయులు అతనిని పదవీవిరమణ చేయమని నినాదాలు చేశారు. వారు బహిష్కృత మాజీ ప్రధాని షేక్ హసీనా మద్దతుదారులా కాదా అనేది ఇంకా స్పష్టంగా తెలియలేదు.

ఎన్నికలకు సంబంధించిన రోడ్‌మ్యాప్‌ను ప్రకటించాలని ప్రముఖ రాజకీయ పార్టీలు తనను ఒత్తిడి చేస్తున్నప్పటికీ ఎన్నికల నిర్వహణకు ఎలాంటి టైమ్‌లైన్ ఇవ్వకుండా యూనస్ తప్పించుకున్నారు. బంగ్లాదేశ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ (BNP) యూనస్ ఈ సమస్యను అధిగమించడంపై బహిరంగంగా నిరాశను వ్యక్తం చేసింది. అలాగే మాజీ అధికార పార్టీ అయిన అవామీ లీగ్ కూడా ఇలాంటి అభిప్రాయాన్నే వ్యక్తం చేసింది. పాకిస్థాన్ అనుకూల జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ మాత్రమే, ఇప్పటివరకు ఎలాంటి ప్రకటన లేదు.

అయితే, జనరల్ వకార్, లా అండ్ ఆర్డర్‌ను నిర్వహించడంలో సాయపడటానికి ఇటీవల మెజిస్ట్రేసీ అధికారాలు ఇచ్చినప్పటికీ సైన్యం వృత్తిపరంగా వ్యవహరిస్తుందని, రాజకీయాల్లో జోక్యం చేసుకోదని స్పష్టం చేయడానికే ఎన్నికలకు టైమ్ లైన్ విధించినట్లు అర్థమవుతోంది.

"ఏం జరిగినా, ముఖ్యమైన సంస్కరణలను పూర్తి చేయడానికి, రాబోయే 18 నెలల్లో ఎన్నికలు నిర్వహించడానికి తాత్కాలిక ప్రభుత్వానికి అన్ని విధాలుగా మద్దతు ఇస్తాం" అని ఆయన సోమవారం రాయిటర్స్‌తో అన్నారు. ప్రధాన సలహాదారు యూనస్ ఇప్పటివరకు ప్రకటించని 18 నెలల్లోగా ఎన్నికలు నిర్వహించాలనే పరస్పర అంగీకార ప్రణాళికను ఇది సూచిస్తుంది. అది కాకపోతే, ఆర్మీ చీఫ్ తన సీనియర్ కమాండర్లతో చర్చించిన తర్వాత స్వతంత్రంగా ఈ ప్రకటన చేశాడు.

ఈ అరుదైన ఇంటర్వ్యూలో, ఆర్మీ చీఫ్ తాను నోబెల్ గ్రహీత యూనస్ నేతృత్వంలోని పరిపాలనకు పూర్తిగా మద్దతు ఇచ్చానని, "ఈ మిషన్‌ను పూర్తి చేయడంలో" అతనికి సాయం చేయాలనుకుంటున్నానని చెప్పాడు. సైన్యాధ్యక్షుడు బహిరంగంగా పౌర పరిపాలనపై తన ఆధిపత్యాన్ని ప్రకటించినప్పటికీ అతని వెనక ఉన్నది ఎవరనే మీమాంస మాత్రం ఉది. సైన్యానికి న్యాయాధికారుల అధికారాలను విస్తరించడం అనేది శాంతిభద్రతలను నియంత్రించడంలో మధ్యంతర ప్రభుత్వం వైఫల్యం, మనుగడ కోసం సైన్యంపై ఆధారపడటాన్ని స్పష్టంగా సూచిస్తుంది.

UN శాంతి పరిరక్షక కార్యక్రమాలకు బంగ్లాదేశ్ సైన్యం ప్రముఖ సహకారి, అధికారులు, సైనికులు వృత్తిపరమైన, ఆర్థిక కారణాల దృష్ట్యా ఇటువంటి అసైన్‌మెంట్‌ల కోసం ఎదురుచూస్తారు. కాబట్టి, అటువంటి గందరగోళ సమయాల్లో బంగ్లాదేశ్ సైన్యానికి నాయకత్వం వహించే ఎవరైనా తమ వృత్తిపరమైన పట్టును నిలుపుకోవాలి. అణచివేత సాధనంగా చూడకూడదు. అందుకే రక్తపాతాన్ని నివారించడానికి హసీనాను దేశం విడిచి వెళ్లేలా జనరల్ వకార్ బలవంతం సంగతి తెలిసిందే. జనరల్, హసీనా కుటుంబంలో భాగమైనప్పటికీ ఇది జరిగింది.

బంగ్లాదేశ్ ఇప్పుడు బహిష్కరించబడిన షేక్ హసీనా ప్రభుత్వంచే అణగదొక్కబడిన "ప్రామాణిక ప్రజాస్వామ్యం"కి తిరిగి రావాలంటే, సుదూర సంస్కరణలు తప్పనిసరిగా అవసరం. కానీ ప్రజా ఆదేశం లేని ఎన్నికకాని ప్రభుత్వం అటువంటి సంస్కరణలను తీసుకురాగలదా? ఇదో పెద్ద చిక్కుముడి.

విద్యార్థుల ఆందోళనతో ఒక ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయబడింది. అది క్లుప్తంగా సామూహిక తిరుగుబాటుగా మారింది. వివిధ నటులు, పౌర సమాజం, విద్యార్థి సంఘాలతో చర్చించిన తర్వాత ఆర్మీ చీఫ్ ఈ మధ్యంతర ప్రభుత్వం ఏర్పాటుకు సంధానకర్తగా వ్యవహరించారు. కానీ పార్లమెంటు లేనందున, తాత్కాలిక ప్రభుత్వం తీసుకురాగల ప్రతిపాదిత సంస్కరణలపై చర్చకు వేదిక ఎక్కడ ఉంది? చర్చలు, ఎన్నికైన ప్రతినిధులు లేకుండా సంస్కరణలు ఎలా సాధ్యం.

క్రియాత్మక ప్రజాస్వామ్యంలో ప్రధాన రాజ్యాంగ మార్పులు ఎన్నుకోబడిన పార్లమెంటు ద్వారా ప్రారంభించబడాలని ఎవరైనా ఊహించవచ్చు. ప్రస్తుత రూపంలో ఉన్న తాత్కాలిక ప్రభుత్వం (లేదా దాని మునుపటి కేర్‌టేకర్ ) పరిస్థితులను సృష్టించడం ద్వారా నిజమైన స్వేచ్ఛా, న్యాయమైన ఎన్నికలకు మార్గం సుగమం చేయడంపై దృష్టి పెట్టాలి.

చిట్టగాంగ్ హిల్ ట్రాక్ట్స్‌లో ఇటీవల జాతి ఘర్షణలు చెలరేగడంతో యూనస్ పరిపాలన శాంతిభద్రతలను నియంత్రించడంలో ఘోరంగా విఫలమైంది. స్వేచ్ఛాయుతమైన, నిష్పక్షపాతమైన ఎన్నికల కోసం సుస్థిరమైన శాంతిభద్రతలు ముఖ్యమైన అవసరాలలో ఒకటి.

బంగ్లాదేశ్ వెండెట్టా రిపబ్లిక్‌గా దిగజారినట్లు కనిపిస్తోంది. అక్కడ న్యాయమూర్తులు, బ్యూరోక్రాట్‌లు, ఉపాధ్యాయులను విస్తృతంగా తొలగించడానికి వీధి పోరాటాల శక్తిని ఉపయోగించారు. హసీనా బహిష్కరణ తర్వాత మూకుమ్మడి హింసను భరించిన పోలీసులు, తరువాత పూర్తిగా నిర్విర్యమయ్యారు. యూనస్ విద్యార్థి నాయకులను నియంత్రించడంలో కూడా విఫలమయ్యాడు, వారిలో చాలా మంది రాడికల్ ఇస్లామిస్ట్ నేపథ్యాలు ఉన్నవారు.. వారే అతన్ని అధికారంలోకి తీసుకువచ్చారు.

బంగ్లాదేశ్‌లో చరిత్ర పునరావృతమయ్యే అలవాటు ఉంది. సైనిక-మద్దతు గల కేర్‌టేకర్ ప్రభుత్వం, నిర్ణీత నెలల్లో నిష్పక్షపాతంగా ఎన్నికలను నిర్వహించడం అనే తన ప్రధాన రాజ్యాంగ బాధ్యతను నిర్వర్తించకుండా, రెండేళ్లు (2006 నుంచి 2008 వరకు) అధికారంలో ఉండి, షేక్ హసీనా, ఖలీదాలను తటస్థీకరించే మైనస్ టూ సూత్రాన్ని అమలు చేయడానికి ప్రయత్నిస్తోంది.

పాశ్చాత్య దేశాలన్నీ మహ్మద్ యూనస్ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వానికి పూర్తి మద్దతును ప్రకటించారు. ఆయనే ప్రజాస్వామ్యాన్ని పునరుద్దరించగలరని వారి మాట. హసీనా చేసిన తప్పులను సరిదిద్ధడానికి ఇదే మంచి అవకాశం అని వారంతా భావిస్తున్నారు. అందుకే యూనస్ వెనక ఉండి నడిపిస్తున్నారు.

ఎన్నికల్లో మోసం చేసి అధికారం చేపట్టారని, ప్రజాస్వామ్యాన్ని అణగదొక్కారని హసీనాను, ఆమె పార్టీని నిందిస్తే వెంటనే యూనస్ ఏ అధికారంతో ఇప్పుడు ప్రజలను పరిపాలిస్తున్నారనే ప్రశ్న వస్తుంది. "నా సంస్కరణల కోసం వేచి ఉండండి" అని చెప్పడం, ఎన్నుకోబడని ప్రభుత్వం వాటిని ఎన్నుకోబడిన పార్లమెంటులో చర్చకు పెట్టకుండా పెద్ద మార్పులను ఎలా తీసుకువస్తుంది అనే ప్రశ్నలను తిప్పికొట్టడంలో అతడు ముందడుగు వేయలేడు. దేశ స్వాతంత్య్ర పోరాటానికి నాయకత్వం వహించిన దేశంలోని ప్రముఖ రాజకీయ పార్టీ అవామీ లీగ్‌పై నిషేధం విధించాలని అటువంటి యంత్రాంగం ఎలా ఆలోచిస్తుంది! అది ప్రతీకారం తప్ప, సంస్కరణలు కాదు.

సైన్యం, ఒక వృత్తిపరమైన సంస్థగా, బంగ్లాదేశ్ వంటి అల్లకల్లోలమైన దేశాన్ని నడపడానికి ప్రయత్నించడం లేదా ఎన్నుకోబడని, హడావుడిగా స్థాపించబడిన తాత్కాలిక ప్రభుత్వానికి దేశాన్ని నిర్దేశించని వ్యవధిలో నడిపించడంలో సాయం చేయడం వల్ల కలిగే ప్రమాదాలను గుర్తిస్తారు. ప్రభుత్వ తాత్కాలిక అధిపతిగా చాలా కాలం పాటు అధికారంలో ఉంటూ వినోదం పొందే సందర్భంలో, యూనస్‌కు జనరల్ వకార్ సూక్ష్మమైన బుద్ధిని ఇది వివరిస్తుంది.

(ఫెడరల్ స్పెక్ట్రమ్ అన్ని వైపుల నుంచి అభిప్రాయాలను అందించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. కథనాలలోని సమాచారం, ఆలోచనలు లేదా అభిప్రాయాలు రచయితకు చెందినవి. ఫెడరల్ అభిప్రాయాలను తప్పనిసరిగా ప్రతిబింబించవు)