ఎజెండాలో ఐక్యంగానే ఉన్న.. రాజకీయాలతో వేరవుతున్నాయా?

నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ఆల్-సీజన్ మిత్రుడు, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్), కూడా వీరితో పొత్తులో లేదు. ప్రాంతీయ పార్టీలు కశ్మీర్ కోసం తమ ఎజెండాలో ఐక్యంగా ఉన్నాయి. కానీ రాజకీయాలతో మాత్రం విభజించబడ్డాయి.

జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని రెండు ప్రధాన పార్టీలు - NC, PDP విషయాన్నే తీసుకోండి. రెండూ ఒకే ఆవరణ నుంచి రాజకీయాలు ప్రారంభించాయి. J&K సామాజిక-సాంస్కృతిక ప్రత్యేకత, భారత రాజ్యాంగంలో దీనికి కల్పించిన రక్షణ అయిన అధికరణ 370 ను కేంద్ర ప్రభుత్వం రద్దు చేసింది. ఇప్పుడు ఇక్కడ మొత్తం ఇదే అంశం చుట్టూ రాజకీయాలు నడుస్తున్నాయి. అయితే, NC, PDP మధ్య రాజకీయ విభేదాలు ఉన్నాయి. NC కి పార్టీ కార్యకర్తల కేడర్ లేదా స్వచ్ఛంద దళం ఉంది, ఇది చాలా దూరం విస్తరించి ఉంది. దాని కార్యకర్తలు అనేకసార్లు వేర్పాటువాదుల హింసకు గురయ్యారు.

మతపరమైన సంస్థలకు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ మద్ధతు ఇవ్వనప్పటికీ పీడీపీ మాత్రం వీటికి అనుకూలంగా ఉంది. అయితే, నిషేధిత జమాతే ఇస్లామీ (JeI) సభ్యులు శాసనసభ ఎన్నికల్లో పోటీ చేయాలని నిర్ణయించుకోవడంతో మతపరమైన సంస్థలలో PDP మద్దతు సన్నగిల్లింది.

JeI "ఇఖామత్ ఇ దీన్" (మతాన్ని-వ్యవస్థగా స్థాపించడం) కోసం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. "నిజాం-ఎ-ముస్తఫా" లేదా షరియా పాలనను కోరుకుంటుంది. దాని మాజీ సభ్యులు చాలా మంది స్వతంత్రులుగా పోటీ చేస్తున్నారు. ఈ కారణంతోనే పీడీపీ బలహీనంగా మారింది. 2024 ఆగస్టులో జెల్‌పై నిషేధాన్ని రద్దు చేయాలని PDP అధ్యక్షురాలు మెహబూబా ముఫ్తీ డిమాండ్ చేశారు. అంతకుముందు, జేఐని నిషేధించే ప్రభుత్వ నిర్ణయంపై ఆమె నిరసన వ్యక్తం చేశారు.

ప్రధానంగా ఎన్‌సి - పిడిపి మధ్య జరిగిన ఎన్నికల పోటీ గత రెండు దశాబ్దాలుగా కొత్త రాజకీయ ఆటగాళ్ల ప్రవేశంతో అనేక మలుపులు తిరిగింది. వారి ఆవిర్భావం వేర్పాటువాద రాజకీయాల ప్రభావంతో ముడిపడి ఉంది. ప్రత్యేకించి 2019 తర్వాత రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదా రద్దు చేసిన తరువాత ఇప్పుడు అనేక పార్టీలు, స్వతంత్ర అభ్యర్థులు పోటీలో ఉన్నారు.

రాజ్యాంగ స్వయంప్రతిపత్తి, దాని హామీపై దృష్టి కేంద్రీకరించే NC - PDPలకు అస్తిత్వ ప్రశ్నలు కూడా ఇప్పుడు ఎదురవుతున్నాయి. వారుగనక ఇప్పుడు ప్రత్యేక హోదా, ప్రాంతీయ ప్రత్యేకతపై రాజీ పడితే వారు ఇక తమ ప్రత్యేకతను కోల్పోతారు. ఈ రెండు పార్టీలు కలిసి రావడానికి ఇవి మంచి కారణాలుగా అనిపించవచ్చు. కానీ గ్రౌండ్ లెవల్ పోటీ, సరిదిద్దలేని సామాజిక ఆధారాలు దీనిని కష్టతరం చేస్తాయి. కానీ వారు ఏకం చేయగలిగిన సందర్భం ఒకటి ఉంది.

J&K ప్రత్యేక హోదా రద్దు, రెండు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలుగా విభజించడంతో నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్, పీడీపీని కచ్చితంగా చేతులు కలిపేలా చేసింది. ఇది రాజకీయ ప్రముఖులు నివసించే రాజధాని శ్రీనగర్‌లోని గుప్కర్ రోడ్ పేరు మీదుగా పీపుల్స్ అలయన్స్ ఫర్ గుప్కర్ డిక్లరేషన్ (PAGD)కి దారితీసింది. ఇక్కడే అన్ని పార్టీల మధ్య ఒప్పందాలకు దారితీసింది.

అయితే, లోతైన రాజకీయ అంశాలపై ఏకాభిప్రాయం లేకుండా అత్యవసరంగా కూటమి ఏర్పడింది. ఆగష్టు 4, 2019 నాటి ప్రకటనలో, స్థానిక, జాతీయ పార్టీ నాయకులు భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 370, ఆర్టికల్ 35-A కింద ప్రత్యేక నిబంధనల తొలగింపును వారంతా ముక్త కంఠంతో ఖండించారు.

PAGD ఈప్రక్రియను రివర్స్ చేస్తామని ప్రతిజ్ఞ చేసింది. అయినప్పటికీ, 2020లో జిల్లా అభివృద్ధి మండలి ఎన్నికలలో కూడా వారు పొత్తును కొనసాగించలేకపోయారు. ఈ ఎన్నికలలో, కాశ్మీర్ లోయలోని అనేక స్థానాల్లో PAGD పార్టీలు/మద్దతుదారులు పరస్పరం రాజకీయ క్షేత్రంలో తలపడ్డారు.

అలయన్స్ భాగస్వామి సజాద్ లోన్ కు చెందిన పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్, నేషనల్ కాన్పరెన్స్ పై ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసింది. విశ్వాస ఉల్లంఘన పాల్పడినందుకు కూటమికి ఫిర్యాదు చేసింది. తరువాత 2021లో కూటమిని విడిచిపెట్టింది. జమ్మూ & కాశ్మీర్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్ (JKPM) 2022లో దానిని అనుసరించింది, కూటమిని అసమర్థంగా పనిచేసే 'నాలుగు పార్టీలకు తగ్గించింది.

పేలవమైన ఎన్నికల పనితీరు ఊహించిన దానికంటే త్వరగా చీలికలకు దారితీసింది, జమ్మూలో PDP ఓట్ల శాతంలో సమూలమైన క్షీణత, కాశ్మీర్ లోయలో ఇతర పార్టీలు ఘోరంగా దెబ్బతిన్నాయి. 2024 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో NC, PDP విడివిడిగా పోటీ చేశాయి. ప్రస్తుతం జరుగుతున్న శాసన సభ ఎన్నికల్లోనూ అదే హవా కొనసాగింది. ఫలితంగా, ఎంతో ఆసక్తిగా ఎదురుచూస్తున్న కీలకమైన ఈ ఎన్నికలలో పోటీ చేయడానికి PAGD మళ్లీ ఒక్కతాటిపైకి రాలేదు.

భారతదేశంలోని అన్ని ప్రాంతీయ పార్టీల ఎలా అధికారంలో కోసం రాజకీయాలు చేస్తున్నాయో .. జమ్మూకాశ్మీర్ లోనే అలాగే ఉన్నాయి. ఢిల్లీలో కేంద్ర ప్రభుత్వం తమ రాష్ట్రాలకు పెద్దపీట వేస్తుందని ఎదురుచూస్తూ వారికి నిరంతరం కుడివైపున ఉండేలా చేస్తున్నాయి. ఇది ఏ కూటమి ఏర్పాటులో అయినా జాతీయ పార్టీలను ముఖ్యమైన అంశంగా చేస్తుంది.

కశ్మీర్ రాజకీయాలు ఇలాంటి ఉదంతాలు ఎన్నో చూశాయి. 1980ల మధ్యకాలంలో NC-ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ కూటమి తర్వాత పూర్వపు రాష్ట్ర రాజకీయ దృశ్యం గణనీయంగా మారిపోయింది. ఈ కూటమి ఫరూక్ అబ్దుల్లాను తొలగించిన తర్వాత తిరిగి అధికారంలోకి వచ్చింది, అయితే రాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రతిపక్షం లేకుండా పోయింది.

ప్రస్తుత NC-INC కూటమి "జమ్మూ ఫ్యాక్టర్" ప్రాముఖ్యతతో స్పష్టంగా ముందుకు సాగుతుంది. జమ్మూలో భారతీయ జనతా పార్టీ (BJP) గణనీయమైన రాజకీయ, ఎన్నికల ఉనికిని కలిగి ఉంది. NC, PDP ఒంటరిగా లేదా ఉమ్మడిగా అక్కడ దానిని ఓడించలేవు. అయితే, NC-ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ కూటమి పార్టీల మధ్య కొన్ని "స్నేహపూర్వక" పోటీలను అనుమతించాయి.

J&K ప్రత్యేక హోదాను పునరుద్ధరించమని అడగకుండానే, పార్టీలు తమ పొత్తులను కుదుర్చుకుంటున్నాయి. కాశ్మీర్‌లో ముందస్తు ఎన్నికల పొత్తులను ప్రభావితం చేసిన అస్తిత్వ పోరాటంలో స్థానిక పార్టీలు పోరాడుతున్నాయి. వారు శక్తివంతమైన జాతీయ పార్టీ అయిన బిజెపిని ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, పోటీ తప్పనిసరిగా వారి మధ్యనే ఉంటుంది. బిజెపిని దూరంగా ఉంచాలని వారు తీవ్రంగా కోరుకుంటే, ఎన్నికల తర్వాత పొత్తు కోసం చాలా బేరసారాలు అవసరం.

(జావిద్ అహ్మద్ దార్ రచించినది పొలిటికల్ సైన్స్ విభాగంలో అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్, కాశ్మీర్ విశ్వవిద్యాలయం, శ్రీనగర్, జమ్మూ & కాశ్మీర్, భారతదేశం. వాస్తవానికి క్రియేటివ్ కామన్స్ కింద 360info ద్వారా ప్రచురించబడింది)