దీర్ఘాయుష్మాన్ భవా.. తెలుగు రాష్ట్రాలలో ఆయుష్షు బాగా పెరిగింది!!

ఆంధ్రప్రదేశ్ లో సగటు ఆయు ప్రమాణం చెప్పుకోదగిన స్థాయిలో పెరిగింది. గత దశాబ్ద కాలంలో ఏపీలో సగటున సుమారు 7,8 ఏళ్ల ఆయు ప్రమాణం లేదా జీవన కాలం పెరిగింది. ఈ పెరుగుదల ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆరోగ్య–సామాజిక మార్పులకు సూచికగా భావిస్తున్నారు.

జాతీయ సగటుతో ఇది సమానం. దేశవ్యాప్తంగా అత్యధిక జీవనకాలం ఉన్న రాష్ట్రాల జాబితాలో తెలుగు రాష్ట్రాలు 9వ స్థానంలో నిలిచాయి. ఇది కేవలం వైద్య ఆరోగ్య శాఖల లెక్కే కాదు- ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో గత రెండు మూడు దశాబ్దాలుగా చోటుచేసుకున్న ఆరోగ్య, సామాజిక, ఆర్థిక మార్పుల సమ్మిళిత ఫలితం.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో జీవన ప్రమాణ కాలం పెరగడానికి మొదటి ప్రధాన కారణం మాతా, శిశు మరణాల రేటు తగ్గడం. గతంతో పోలిస్తే ప్రభుత్వ ఆసుపత్రుల్లో ప్రసూతి సేవలు విస్తరించాయి. ఆశా వర్కర్లు, అంగన్‌వాడీ వ్యవస్థ ద్వారా గర్భిణీలు, చిన్నారులకు ముందస్తు వైద్య పర్యవేక్షణ అందుతోంది. చిన్న వయసులో మరణాలు తగ్గడం వల్ల సగటు జీవనకాలం సహజంగా పెరుగుతుంది.

రెండవ కీలక అంశం టీకాల విస్తృతి. పోలియో, మీజిల్స్, డిఫ్తీరియా వంటి వ్యాధులు దాదాపుగా నియంత్రణలోకి రావడం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో జీవన కాలాన్ని పెంచింది. ఇది నగర, గ్రామీణ వ్యత్యాసాన్ని కొంతమేర తగ్గించిన అంశంగా చెప్పుకోవచ్చు.

మూడవ అంశం ప్రాథమిక వైద్య సదుపాయాల విస్తరణ. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు (PHCs), కమ్యూనిటీ హెల్త్ సెంటర్ల (CHCs) ద్వారా గ్రామీణ ప్రజలకు కనీస వైద్యం అందుబాటులోకి వచ్చింది. ముఖ్యంగా దీర్ఘకాలిక వ్యాధులైన- డయాబెటిస్, రక్తపోటు, కిడ్నీ, లివర్ వంటి వ్యాధులపై అవగాహన పెరగడం, ఔషధాలు అందుబాటులో ఉండటం కూడా మరణాల రేటు తగ్గడానికి కారణమైంది.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో మహిళలు పురుషుల కంటే సగటున ఐదేళ్లు ఎక్కువగా జీవించడం ఒక ఆసక్తికరమైన సామాజిక సూచిక.

దీనికి ప్రధాన కారణాలు- మద్యం, పొగాకు వినియోగం పురుషుల్లో ఎక్కువగా ఉండటం.

ప్రమాదకర ఉపాధుల్లో పురుషులు అధికంగా ఉండటం

మహిళల్లో ఆరోగ్యంపై జాగ్రత్తలు, Family-Based Support ఎక్కువగా ఉండటం

అదే సమయంలో మహిళల జీవనకాలం పెరిగినా, ఆరోగ్యంతో జీవించే సంవత్సరాలు (Healthy Life Years) పెరిగాయా లేదా అన్నది మరో ప్రశ్న. ఎనీమియా, ఆర్థరైటిస్, హార్మోనల్ సమస్యలు మహిళల్లో ఇప్పటికీ పెద్ద సవాలుగానే ఉన్నాయి.

పోషణ, నీరు, పరిశుభ్రత పాత్ర

జీవనకాలం పెరగడంలో మరో కీలక పాత్ర తాగునీటి లభ్యత, మరుగుదొడ్ల వినియోగం, పరిశుభ్రత. స్వచ్ఛ భారత్, జలజీవన్ మిషన్ వంటి కార్యక్రమాలు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో సంక్రమణ వ్యాధులను తగ్గించాయి. చిన్న పిల్లల్లో డయేరియా, నీటి ద్వారా వచ్చే వ్యాధులు తగ్గడం జీవనకాలంపై ప్రత్యక్ష ప్రభావం చూపింది.

పోషకాహార లోపం పూర్తిగా తగ్గిపోయిందని చెప్పలేకపోయినా ప్రభుత్వాల నుంచి అందుతున్న పౌర సరఫరా వ్యవస్థ, మధ్యాహ్న భోజన పథకాలు, గర్భిణీ, పిల్లల పోషణ పథకాల వల్ల ఆకలి చావులు తగ్గాయని ఆర్బీఐ అభిప్రాయపడుతోంది.

ఆర్థిక భద్రత, విద్య ప్రభావం

జీవనకాలం పెరగడం కేవలం వైద్య వ్యవస్థ ఫలితం మాత్రమే కాదు. విద్యా స్థాయి పెరగడం, మహిళా అక్షరాస్యత మెరుగుదల, కుటుంబ పరిమాణం తగ్గడం వంటి సామాజిక మార్పులు కూడా కీలకంగా ఉన్నాయి. చిన్న కుటుంబాలు, కుటుంబ నియంత్రణపై అవగాహన పెరగడం వల్ల మాతృ మరణాలు తగ్గాయి. వృద్ధాప్యంలో కనీస ఆదాయం కలిగించే పెన్షన్ పథకాలు కూడా మానసిక భద్రతను పెంచాయి.

70 ఏళ్ల జీవనకాలం ఒక సానుకూల సూచిక అయినప్పటికీ, ఆంధ్రప్రదేశ్ ముందున్న సవాళ్లు తక్కువేమీ కావు.

-వృద్ధుల సంఖ్య వేగంగా పెరగడం

-ప్రభుత్వ ఆరోగ్య వ్యవస్థపై పెరుగుతున్న భారం

-ప్రైవేట్ వైద్య ఖర్చులు కుటుంబాలను పేదరికంలోకి నెట్టే ప్రమాదం

-గ్రామీణ–పట్టణ ఆరోగ్య వ్యత్యాసాలు

జీవనకాలం పెరిగినంత మాత్రాన జీవన నాణ్యత పెరిగిందని చెప్పలేం. “ఎంతకాలం జీవిస్తున్నాం?” కంటే “ఎలా జీవిస్తున్నాం? (Quality of life)” అన్న ప్రశ్నే మున్ముందు కీలకం కానుంది.

కానీ ఇక్కడ నిజంగా ఆశ్చర్యపరిచే విషయమేమిటంటే -తరచూ కరువులు, వలసలు, ఆరోగ్య మౌలిక వసతుల కొరత, రాజకీయ అస్థిరతలు ఉన్నప్పటికీ జీవనకాలం పెరగడం గమనార్హం. ఈ పెరుగుదల వెనుక పెద్ద హాస్పిటల్లు, పెద్ద బడ్జెట్లే కాకుండా ఆరోగ్యాన్ని ఇటీవలి కాలంలో ఓ సామాజిక బాధ్యతగా కూడా ప్రజలు భావిస్తున్నారు.

ఈ జీవన కాలాన్ని ఆరోగ్యంతో, గౌరవంతో, భద్రతతో జీవించే సంవత్సరాలుగా మార్చగలిగితేనే ఆంధ్రప్రదేశ్ నిజంగా అభివృద్ధి చెందిన రాష్ట్రంగా ముందుకు సాగగలదు. ఈ 70 ఏళ్లలో ఎన్ని ఏళ్లు గౌరవంగా, ఆరోగ్యంగా జీవిస్తున్నామన్నదే ఇక అసలు అభివృద్ధి కొలమానం అని చెప్పుకోవాలి.