భారత్- చైనా మధ్య గత ఐదు సంవత్సరాలుగా సరిహద్దులో కొనసాగిన సైనిక ఉద్రిక్తతలు క్రమంగా చల్లబడుతున్నాయి. ఇటీవల కజాన్ వేదికగా జరిగిన బ్రిక్స్ శిఖరాగ్ర సదస్సు సందర్భంగా ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ- చైనా అధ్యక్షుడు షీ జిన్ పింగ్ మధ్య సమావేశం జరిగింది.
వీరి సమావేశం జరగడానికంటే ముందు తూర్పు లఢక్ లో వాస్తవ నియంత్రణ రేఖ( ఎల్ఏసీ) వెంట ఇరుదేశాలు కొన్ని పాయింట్లలో పెట్రోలింగ్ చేరడానికి ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాయి. ఆ తరువాత కజాన్ లో దేశాధినేతల మధ్య సమావేశం జరిగింది. ఈ విషయంపై ఫెడరల్ ఎడిటర్ ఇన్ చీఫ్ ఎస్ శ్రీనివాసన్ విశ్లేషించారు.
‘‘ శత్రుత్వాల తాత్కాలిక విరమణతో కూడిన ఈ ఒప్పందం సానుకూల దశ కావచ్చు. అయితే ఇది అర్థవంతమైన క్షీణతకు దారి తీస్తుందో లేదో చూడాలని అన్నారు. ’’ ఫెడరల్ యూట్యూబ్ ప్రొగ్రామ్ ‘టాకింగ్ సెన్స్ విత్ శ్రీని’ రెండవ ఎపిసోడ్ లో ఆయన మోదీ- షీ సమావేశం విస్తృత ప్రభావాలను విశ్లేషించారు.
వివాదం ప్రస్తుతం సద్దుమణిగినప్పటికీ , రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాల సంక్షిష్టతలను విస్మరించలేమని ఆయన అభిప్రాయపడ్డారు.
శాంతికి బలంలేదు..
దెప్సాంగ్, దెప్సాంగ్ ప్లెయిన్స్ వంటి ఇతర ప్రాంతాలలో సైనిక బలగాల ఉపసంహరణ పై కుదిరిన ఒప్పందం దీర్ఘకాల సరిహద్దు సమస్యను పరిష్కరించడంలో పురోగతి కంటే వ్యూహాత్మక చర్యను ప్రతిబింబిస్తుందని ఎడిటర్ తన విశ్లేషణలో అభిప్రాయపడ్డారు. రెండు దేశాలు గస్తీని నిర్వహిస్తాయి, అయితే పరస్పర అంగీకారంతోనే ఇది జరుగుతుంది.
" బలగాల ఉపసంహరణ అంటే తీవ్రత తగ్గడం కాదు," అని శ్రీనివాసన్ హెచ్చరించారు. స్థిరమైన శాంతి కోసం విశ్వాసాన్ని పెంపొందించే చర్యలు అమలు చేయాలని సూచించారు.
అమెరికా ఎన్నికలు సమీపిస్తున్నాయి. US, రష్యా, చైనా వంటి ప్రపంచ శక్తుల మధ్య భారత్ చేస్తున్న సున్నితమైన బ్యాలెన్సింగ్ చర్యతో భౌగోళిక రాజకీయ దృశ్యం నిరంతరం మారుతూనే ఉంటుందన్నారు. " ది ఫెడరల్‌లో మేనేజింగ్ ఎడిటర్ కె దక్షిణా మూర్తి వ్యక్తం చేసిన ఒక అభిప్రాయం ప్రకారం, పాశ్చాత్య దేశాల నుంచి ఇటీవలి కాలంలో ఎదురవుతున్న ఒత్తిళ్లకు ప్రతిస్పందనగా చైనాతో భారత్ సరిహద్దు ఒప్పందాలను కుదుర్చుకుందని’’ అనే అంశాన్ని ఆయన నొక్కి చెప్పారు.
ఆర్థిక సంబంధాలు, వ్యూహాత్మక ప్రయోజనాలు
ఆర్థికం, వాణిజ్య భాగస్వామిగా భారత్‌పై చైనా ఆసక్తి బలంగానే ఉంది. ఇరుదేశాల మధ్య సంబంధాలు దెబ్బతిన్నప్పటికీ, రెండు దేశాల మధ్య వాణిజ్యం చాలా అసమతుల్యతతో ఉందని, చైనా దిగుమతి చేసుకునే దానికంటే భారత్‌కు చాలా ఎక్కువ ఎగుమతి చేస్తోందని శ్రీనివాసన్ ఎత్తి చూపారు.
మందగమనంలో ఉన్న ఆర్థిక వ్యవస్థను మెరుగుపరచుకోవడానికి ఇది చైనాకు అవకాశం కల్పిస్తుందని, అయితే భారత్ మాత్రం జాగ్రత్తగా ఉందని ఆయన అన్నారు. భారత్ టిక్‌టాక్ వంటి యాప్‌లను నిషేధించింది. దేశ భద్రతకు ప్రమాదాలను కలిగిస్తాయని అనుమానం ఉన్న చైనీస్ టెక్నాలజీల పట్ల జాగ్రత్తగా వ్యవహరిస్తోంది. అయినప్పటికీ, కొన్ని కీలక రంగాలలో భారత్ కు ఇప్పటికీ చైనా మద్ధతు అవసరం ఉందని ఎడిటర్ చెప్పారు.
దౌత్యం vs వాస్తవికత
షీ జిన్ పింగ్ తో సహా ప్రపంచ నాయకులతో మోదీ బలమైన సంబంధాలను నేర్పుతున్నారు. దౌత్యంలో ఆప్టిక్స్ కీలక పాత్ర పోషిస్తుండగా, మోదీ ఆధ్వర్యంలో భారత విదేశాంగ విధానం మరింత బలపడిందని శ్రీనివాసన్ పేర్కొన్నారు. "నెహ్రూవియన్ యుగంలో ఏకీభవించని కాలం వలె కాకుండా, భారతదేశం నేడు వ్యూహాత్మక బహుళ-పార్శ్వవాదంలో నిమగ్నమై ఉంది - దాని స్వంత జాతీయ ప్రయోజనాలను ముందుకు తీసుకెళ్తూ, సంబంధాలను సమతుల్యం చేసుకుంటోంది" అని ఆయన అన్నారు.
చైనా ప్రభావాన్ని ఎదుర్కోవడంలో భారత్ తిరుగలేని బలాన్ని ప్రదర్శించింది. ప్రత్యర్థి బలం దాని ఆర్థికవృద్ధి, వ్యూహత్మక సామర్థ్యాలపై ఆధారపడి ఉందనే విషయాన్ని న్యూఢిల్లీ గమనించిందని శ్రీనివాసన్ వెల్లడించారు. LAC వద్ద సైనిక బలగాల ఉపసంహరణ దౌత్యపరమైన విజయం కావచ్చు, కానీ భారత్ - చైనా మధ్య ఆట ముగియలేదు, భారత్ జాగ్రత్తగా అడుగులు వేయాలని అన్నారు.