తిరుపతిలో 350 కుటుంబాలకు జీవం పోస్తున్న వినాయకుడి విగ్రహాలు

ఎకో ఫ్రెండ్లీ గణేషుడు

బొమ్మల కాలనీలో ఇపుడు తయారవుతున్నవన్నీ తెలికైన విగ్రహాలు. ఇపుడు ప్లాసర్ ఆఫ్ పారిస్ (పివొపి), ఇతర హానికరమయిన రంగులను కళాకారులు మానేశారు.వాటి వల్ల పర్యవరణానికి హాని ఉందని వస్తున్న సూచనలకు వాళ్లు స్పందించారు. పర్యావరణానుకూలమయిన విగ్రహాల తయారీకి సిద్ధమయ్యారు. ఇపుడు ముడిపదార్ఠాలు పూర్తిగా మారిపోయాయి. రంగులు కూడా హానకరమయినవి కావు. ఇలా తయారయిన విగ్రహం నీటిలో కరిగితే చేపలు, క్రిమికీటకాలకు ఆహారంగా కూడా ఉపయోగపడుతుంది. ప్లాస్టర్ ఆఫ్ పారిస్ తో తయారు చేసిన 10 అడుగుల వినాయక విగ్రహం టన్ను బరువు ఉంటుంది. అది కరగడం కష్టం. కరిగితే చెరువులు కలుషితమవుతాయి. ఈ కళాకారుల చేతిలో "బొమ్మల కాలనీ"లో ఊపిరి పోసుకునే ఉలిమొన తగలని ఈ విగ్రహం 30 కిలోలు ఉంటుంది. నలుగురు సునాయాసంగా మోసుకుని వెళ్ళవచ్చు. ఇలా వినాయకుడు తేలికపడ్డారు, సహజవర్ణాలతో మిలమిల మెరుస్తుంటాడు. . వీళ్ల బతులుకు బరువుగానే సాగుతున్నాయి. బొమ్మలకాలనీలో వినాయకుడి మెరుపులనుంచివెలుతురు ప్రసరించడం లేదు. వీళ్లు లేకుండా గణపతి అవతరించడం, గణపతి లేకుండా పండగ సంబరం లేదు. ఇలా అందరికి మెరుపులుపంచుతున్నతమ జీవితాల్లోకి వెలుతురు రావడం లేదని కార్మికులు ‘ఫెడరల్ ఆంధ్రప్రదేశ్’ తో చెప్పారు.

ఎకో ఫ్రెండ్లీ గణపతి

విగ్రహం తయారీకి ప్లాస్టర్ ఆఫ్ పారిస్ (పీఓపీ) లేకుండా కాగితం గుజ్జు, మైదా పండి, కూరగాయలు ప్రధానంగా ఆలుగడ్డ ఎండబెట్టి పొడి చేస్తారు. ఆ తరువాత గుజ్జుగా మార్చి వినాయకుడి విగ్రహాన్ని తయారు చేస్తారు. వాటర్ కలర్ వాడడం ఈ బొమ్మల కాలనీలోని ప్రత్యేకత.

మట్టి కలపడం, రంగులు వేయడం, చెక్కపీటల తయారీలో కూలీలకు ఉపాధి కల్పిస్తున్న తిరుపతి సమీపంలోని బొమ్మల కాలనీ కథ ఇది.

తిరుపతి నగరంలో లీలామహల్ సర్కిల్ నుంచి కరకంబాడికి వెళ్లే మార్గంలో మంగళం వద్ద ‘బొమ్మలకాలనీ’ బోర్డు పెద్దగా కనిపిస్తుంది. ఎడమ పక్క అమ్మవారి ఆలయం లో భారీ విగ్రహం కాలనీలోకి స్వాగతం పలుకుతుంది. ఏటా వినాయకచవితి నాటికి రెండు నుంచి మూడు కోట్ల రూపాయలు వ్యాపారం జరుగుతుంది. వీళ్లవాట మాత్రమే చిటికెడే.

"మా నాన్నతయారు చేస్తుంటే ఆయనతో పాటు నేను నేర్చుకున్నా. మా తాత ఎస్. దాస్ కు 1982లో నంది అవార్డు దక్కింది. అవార్డు వచ్చిన తరువాత కాలనీకి ఒక రూపం వచ్చింది. వీళ్ల ప్రతిభని, పేదరికాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి, ఇళ్లు మంజూరు చేసింది. అదే ఈ బొమ్మలకాలనీ," అని రాముడు చెప్పారు.

బొమ్మలకాలనీలో వినాయకుడి విగ్రహాల తయారీని కుటీర పరిశ్రమగా మార్చేశారు. ఏటా జనవరి నుంచి బొమ్మల తయారీ ప్రారభం అవుతుంది. ఇక్కడ అడుగు నుంచి 18 అడుగుల విగ్రహాల వరకు రూపుదిద్దుకుంటున్నాయి.

ఇక్కడికి తమిళనాడు, పాండిచ్చేరి ప్రాంతాల నుంచి సుమారు 10 కుటుంబాలు 1970కి తిరుపతికి వచ్చాయి. మంగళం సమీపంలో రోడ్డు పక్కన గుడారాలు వేసుకుని వినాయకుడి విగ్రహాలు తయారు చేయడం ప్రారంభించారు. ఒక అడుగు విగ్రహం నుంచి 18 అడుగుల విగ్రహాలను తయారు చేయడంలో వీరు నేర్పరులు. మొదట చిన్నపాటి మట్టి విగ్రహాలను తయారు చేయడం ద్వారా విక్రయాలు ప్రారంభించారు.

ఆ కుటుంబాల సంఖ్య ప్రస్తుతం 350 కుటుంబాలకు పెరిగాయి. ఐదు దశాబ్దాల కాలచక్రంలో వారి కుటుంబంలో పెద్దలు, పిల్లలు విగ్రహాల తయారీలో ఉన్నారు. పిల్లలకు చదువు చెప్పించే అలవాటు లేదు. బయటినుంచి ప్రోత్సాహం లేదు. కుటుంబాల సంఖ్య గణనీయంగా పెరిగిన నేపథ్యంలో ఈ కాలనీలో విఘ్నేశ్వర పేరర్ అండ్ టెర్రకోట బొమ్మల కాలనీ అసోసియేషన్ ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. ఆ సంఘం ప్రతినిధి రాముడు మూడో తరం వ్యక్తి. ఈయన తాత దాసు తమిళనాడు నుంచి వచ్చిన వారిలో మొదటి తరం కళాకారుడు

చిదంబరం సమీపంలోని శీర్గాయ్ నుంచి మొదట ఈ ప్రాంతానికి వచ్చిన రవిచంద్రన్ వారసత్వంగా బొమ్మలు చేస్తున్న మేలుమరుత్తూరు నుంచి వచ్చిన రవి ఇంకొందరు కుటుంబాల్లో వినాయకుడి విగ్రహాల తయారీని కుటీర పరిశ్రమగా మార్చుకున్నారు. ఆ కుటుంబాల్లో పాండిచ్చేరి నుంచి వచ్చిన వైదీశ్వరన్ కూడా చేరారు. చిత్తూరు జిల్లాలో తమిళ భాష ప్రాచుర్యం ఎక్కువ. దీంతో బొమ్మల కాలనీలోని విగ్రహాలకు డిమాండ్ పెరిగింది. అందుకు మరో కారణం ఇక్కడి బొమ్మలు పెద్దవిగా ఉన్నా, బరువు లేకపోవడం వల్ల కొనుగోళ్లు పెరిగాయి.

సాధారణంగా 18 అడుగుల విగ్రహం టన్ను బరువు ఉంటుంది. కానీ బొమ్మల కాలనీలో కళాకారులు తయారు చేసే విగ్రహం తేలికగా ఉంటుంది. ఇది పర్యావరణానికి మేలు చేసేదే అని ఇక్కడి కళాకారులు చెబుతున్నారు.

"పర్యావరణాన్ని కాపాడాలనే ప్రభుత్వం సూచనలు పాటిస్తున్నాం" అని అసోసియేషన్ ప్రతినిధి రాముడు, మరో మహిళా కళాకారిణి భాగ్యలక్ష్మి చెప్పారు. పదో తరగతి, ఐటీఐ చదివిన సరళ, విజయ్ దంపతుల కొడుకులు ఆర్. కన్నన్, కదిరి వేల్ (iti) ఇవే విషయం స్పష్టం చేశారు. చెప్పారు.

విగ్రహం తయారీ కోసం ఇక్కడి కళాకారులు వినియోగించే పదార్ధాలు తెలుసుకుంటే ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. అభినందించక తప్పదు కూడా. ప్లాస్టో పారిస్, చైనా రంగులు ఇక్కడ మచ్చుకు కూడా కనిపించవు.

బొమ్మల కాలనీ గణేశుడి విగ్రహాలు నిజ్జంగా పర్యావరణానికి మేలు చేసేవే అనడంలో ఏమాత్రం సందేహం లేదు.

1. మైదాపిండి,

2. కాగితాలు, కాగితం గుజ్జు

3. మైదా మావ్ (మైదా పిండి), ఆళ్వారి గడ్డ (ఆలు గడ్డ), స్వల్పంగా ముగ్గు పిండి.

4. ఆలుగడ్డ తొక్కలు తీసి, ఎండబెడతారు. ఎండిన తరువాత పిండి మార్చి గుజ్జుగా తయారు చేస్తారు.

5 చెక్కతో తయారు చేసిన పీఠం చుట్టూ, రంగులు కలపని పదార్థం అతికిస్తారు. ఆ తరువాత బొమ్మ తయారీ కోసం సిద్ధం చేసిన మైదాపిండి, ఆలుగడ్డ పొడి గుజ్జు, కాగితాలతో విగ్రహాన్ని సిద్ధం చేస్తారు.

పాండిచ్చేరి నుంచి వచ్చిన మొదటితరం కళాకారుల్లో పసుపులింగం మనువరాలు భాగ్యలక్ష్మి ఏమంటున్నారంటే..

"అది తప్పు సార్, మా బొమ్మల కాలనీ ఏర్పడక ముందే, మా నాయన, తాతల కాలంలోనే పిండి బొమ్మలు తయారు చేయాలని తీర్మానించారు. ఈ విగ్రహం నీటిలో నిమజ్జనం చేస్తే, చేపలు, క్రిమికీటకాలకు ఆహారంగా ఉపయోగపడుతోంది" అని భాగ్యలక్ష్మి చెప్పారు. బొమ్మల కాలనీ అసోసియేషన్ ప్రతినిధులు కూడా పర్యావరణం కోసమే విగ్రహాల తయారీ ఉండాలని నిర్ణయించిన విషయాన్ని ప్రధానంగా ప్రస్తావించారు.

మా తాత చిన్నప్పది చిదంబరం సమీపంలోని శీర్గాయ్. మా నాన్న రవి మేలుమరుత్తూరు నుంచి మా నాన్న 1984లో తిరుపతికి వచ్చాడు. నేను ఇక్కడే పుట్టా. పెళ్లి అయిందని వాసంతి చెప్పారు.

మంగళం సమీపంలో తమిళనాడులోని వివిధ ప్రాంతాల నుంచి వచ్చి స్థిరపడి కాలనీ ఏర్పాటు చేసుకుని, తయారు చేసే వినాయకుడి విగ్రహాల తయారీ ద్వారా ఏడాదికి మూడు కోట్ల రూపాయల వ్యాపారం చేస్తున్నారు.

ఈ విగ్రహాలను తమిళనాడు నుంచి వచ్చిన వారు హోల్ సేల్ గా కొనుగోలు చేసి, లారీల్లో తరలిస్తున్నారు. కర్నాటక, తమిళనాడు తోపాటు రాయలసీమలో ప్రధానంగా చిత్తూరు, కడప జిల్లాల నుంచి కూడా పెద్ద సంఖ్యలో కొనుగోలు చేస్తున్నారు.

తిరుపతి బొమ్మల కాలనీలో రూపుదిద్దుకునే వినాయకుడి విగ్రహాలు చిత్తూరు, కడప జిల్లాల్లో విపరీతమైన డిమాండ్ ఉంది. అక్కడి వ్యాపారులు ముందుగానే ఆర్డర్లతో భారీగా విక్రమాలను తరలిస్తున్నారు.

"హోల్ సేల్ విక్రయాల కంటే రిటైల్ గా విక్రయిస్తేనే కాస్త గిట్టుబాటు అతుంది" అని బొమ్మల కాలనీ అసోసియేషన్ ప్రతినిధి రాముడు చెప్పారు. కాలనీలోకి ఫెడరల్ ప్రతినిధులు వెళ్లే సరికి కొందరు యువకులు కూడా వచ్చారు.

అన్నమయ్య జిల్లా రైల్వే కోడూరు పట్టణం గిరిజాకాలనీ నుంచి వచ్చినట్లు లక్ష్మీనారాయణ చెప్పారు.

"20 ఏళ్ల నుంచి ఇక్కడే విగ్రహం కొని తీసుకుని వెళతాం. ఈ విగ్రహం నీటిలో త్వరగా కరుగుతుంది. బరువు కూడా ఉండదు. పర్యావరణానికి చాలా చక్కగా ఉపయోగపడుతోంది" అని లక్ష్మీనారాయణ చెప్పారు.

కాలనీలో కొన్ని లారీలు కూడా కనిపించాయి. ఆ లారీల్లో వినాయకుడి విగ్రహాలు లోడింగ్ చేస్తుండడం కనిపించింది.

నగరంలో తయారు చేసే విగ్రహాలతో పోలిస్తే, తిరుపతిలోని విగ్రహాలకు చెన్నైలో ఆదరణ ఎక్కువ. డిమాండ్ కూడా ఉందని సెల్వం వివరించారు.

ఈ కాలనీలో కళాకారులు తాము జీవిస్తూ, కూలీలకు కూడా ఉపాధి కల్పిస్తున్నారు. మట్టి కలపడం, మైదా, కాగితం గుజ్జును తయారు చేయడంతో పాటు విగ్రహాలకు వాటర్ కలర్ వేయించడంలో వందలాది మంది కూలీలకు ఉపాధి దొరుకుతోంది.

విగ్రహం తయారీకి అవసరమైన చెక్క పీఠం తయారు ప్రధానమైంది. దీని కోసం ముగ్గురు వ్యక్తులు పెట్టుబడి పెట్టి, ప్రత్యేకంగా షెడ్డు ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. దీర్ఘచతురాస్రాకారం, చతురస్రాకారంలో ఐదు అడుగుల నుంచి 18 అడుగుల విగ్రహం నిలపడానికి చెక్క పీటలు ఇక్కడే తయారు చేస్తున్నారు.

నేను సుబ్రమణ్యం ఆచారి వద్ద కూలికి పనిచేస్తున్నా అని గంగాధర నెల్లూరు నుంచి వచ్చిన షణ్ముగం 'ఫెడరల్ ఆంధ్రప్రదేశ్' ప్రతినిధులకు చెప్పారు.

"జనవరి నుంచి వినాయక చవితి సమీపించే వరకు సీజన్ లో రెండు వేల పీటలు తయారు చేస్తా. నాతో కలిసి తిరుపతిలోని అంబేడ్కర్ నగర్ కు చెందిన అశోక్ కూడా ఉంటారు" అని షణ్ముగం చెప్పారు. రోజుకు పది పీటలు మేకులు కొట్టి సిద్ధం చేస్తా. రూ. 900 ఆదాయం వస్తోంది. పని లేనప్పుడు ఇతర పనులకు వెళతా" అని షణ్ముగం వివరించాడు.