ఇరాన్ ను లొంగదీసుకోవడానికే యుద్దం చేస్తున్నారా?

తాను అమెరికా అధ్యక్ష పదవి బాధ్యతలు చేపట్టగానే ఒక్కరోజులోనే రష్యా- ఉక్రెయిన్ యుద్ధాన్ని ఆపుతానని ఎన్నికల ప్రచారంలో ఆయన గొప్పగా చెప్పుకున్నారు.

ఇందులో భాగంగా ఉక్రెయిన్ అధ్యక్షుడిని తీవ్రంగా అవమానించి, రష్యా అధ్యక్షుడితో ఒప్పందం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించాడు. కానీ ఈ వ్యూహం అనుకున్నట్లు సాగలేదు. ఇది ట్రంప్ కు పరాజయం లాంటింది. కాలం సాగే కొద్ది యుద్ధం మరింత ముదురుతోంది.

తాజాగా ఇరాన్ తో అణు ఒప్పందం పై సంతకం చేయించడానికి పూనుకున్న ట్రంప్,  ఆరు విడతలుగా జరిగిన చర్చలను సఫలం చేయించలేకపోవడంతో ఇజ్రాయెల్ దాడులకు తెగబడింది.

ప్రస్తుతం ప్రపంచంలో జరుగుతున్న రెండు యుద్ధాలను ఆపడంలో అమెరికా అధ్యక్షుడు చేసిన ప్రయత్నాలు విఫలమయినట్లు స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. కొన్ని రోజుల క్రితం భారత్- పాకిస్తాన్ మధ్య జరిగిన సైనిక ఘర్షణను తానే మధ్యవర్తిత్వంతో ఆపానని ట్రంప్ స్వయంగా గొప్పగా ప్రకటించుకున్నారు.

కానీ భారత్ మాత్రం దీనిని ఖండించింది. రెండు దేశాల సైనిక అధికారులు హాట్ లైన్ చర్చలు జరిపి కాల్పుల విరమణ ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నారని వెల్లడించింది.

ట్రంప్ తాను అనుకున్న ఫలితాలను సాధించడానిక అమెరికా కు ఉన్న సహజ సిద్దమైన శక్తిని వాడుతున్నారు. ట్రంప్ కు పవర్ పట్ల విపరీతమైన ఆరాధన భావం ఉంది. యూఎస్ ప్రపంచంలోని ఏ దేశంతో నైనా కఠినంగా పోరాడగలదు. దీనికి ఉదాహారణే అమెరికా తాజాగా విధించిన ప్రతీకార సుంకాలు.

సుంకాల విషయంలో ఆయన తన మిత్రదేశాలైన యూరోపియన్ యూనియన్ ను కూడా లెక్కచేయలేదు. ఆయన వాదానికి కనిపిస్తున్న మరో తాజా ఉదాహారణ కెనడాలో జరుగుతున్న జీ7 సమావేశాల నుంచి ఆయన ఏకపక్షంగా బయటకు రావడం.

ట్రంప్ స్థాపించే శాంతి కేవలం స్వల్ఫకాలం వరకూ మాత్రమే ఉంటుంది. గన్ పాయింట్ లో కూర్చొబెట్టి సాధించే ఒప్పందాలకు పరిమిత స్థాయి వరకూ మాత్రమే కొనసాగుతాయి. ఇది చరిత్ర చెప్పిన సత్యం.

ఇజ్రాయెల్- ఇరాన్, రష్యా- ఉక్రెయిన్ యుద్ధంలో శాంతి స్థాపించేందుకు ఆయన అనుసరించిన అన్ని ప్రయత్నాల్లో సారూప్యతలు ఉన్నాయి. ఉదాహారణకు జెలెన్ స్కీతో ఆయన లైవ్ లో మాట్లాడి వేధించిన తీరు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్న ప్రజలు వీక్షించారు. పుతిన్ తో ఒప్పందానికి రావాలని ఉక్రెయిన్ అధ్యక్షుడిపై ఒత్తిడి తెచ్చే ప్రయత్నం చేశారు.

ఉక్రెయిన్ అధ్యక్షుడికి తమకు తగ్గి ఉండాల్సిందే అని అమెరికా ఉపాధ్యక్షుడు జెడీ వాన్స్ కూడా ఖరాఖండిగా లైవ్ లోనే చెప్పేశాడు. రష్యా కు గణనీయమైన భూభాగం కోల్పోయినప్పటికీ ఆ దేశంతో శాంతి ఒప్పందంపై సంతకం చేయాలని, అలాగే నాటో కూటమిలో చేరాలన్న తన కలను కూడా మర్చిపోవాలని జేడీ వాన్స్, జెలెన్ స్కీ కి చెప్పాడు. అదే మంచిదని కూడా హితబోధ చేశాడు.

అయితే దీనికి జెలెన్ స్కీ ప్రతిస్పందన మనం చూశాం. అమెరికా అండ లేకుండానే రష్యాలోని సుదూర సైనిక స్థావరాలపై డ్రోన్ల తో దాడి చేసి క్రిమ్లిన్ తో పాటు వైట్ హౌజ్ ను ఆశ్చర్యపోయేలా చేశాడు. రష్యాతో శాంతి ఒప్పందం విషయంలో తన మాటే నెగ్గేలా చేసుకున్నాడు.

ఇరాన్ విషయంలో కూడా సరిగ్గా ట్రంప్ ఇలానే చేశాడు. టెహ్రాన్ లోని ఇస్లామిక్ ప్రభుత్వానికి అణ్వాయుధాల తయారీని వదులుకుని, తమతో ఒప్పందం చేసుకోవాలని ఆదేశించారు. ఆయనకు దౌత్యపరమైన చతురత లేదు. అమెరికా అధ్యక్షుడు సూపర్ పవర్ కావడంతో ఎవరైనా తన అహంకారానికి లొంగిపోయేలా బలవంతం చేయగలననే అతినమ్మకంతో ఉన్నారు.

అణు చర్చలకు సంబంధించి ట్రంప్ ఆహ్వానానికి ప్రతిస్పందనగా ఇరాన్ సుప్రీం నాయకుడు అయతుల్లా అలీ ఖమేనీ, అధ్యక్షుడు మసౌద్ పెజేష్కియాన్ లు ట్రంప్ ను మోసపూరిత వైఖరి, బెదిరింపు అని తిరస్కరించారు.

‘‘దౌత్యపరమైన చర్చలలో మర్యాదలు ఉంటాయి. ప్రతివైపు మరొకరి ప్రయోజనాలను గుర్తించాలి. మరింత ముఖ్యంగా వారి నిబద్దతపై నమ్మకంగా ఉండాలి’’ అతని ఇరాన్ ప్రతినిధి ఒకరు తెలిపారు.

‘‘అమెరికా దానిని గౌరవించదు, చర్చల అవకాశాన్ని ప్రచారం, రాజకీయ సాధనంగా ఉపయోగిస్తుంది’’ అని అన్నారు.

చివరకు ఇరాన్, అమెరికాతో చర్చలు జరపడానికి ఒప్పుకుంది. ఒమన్ లో ఖతార్ లో మధ్యవర్తులుగా మస్కట్ లో చర్చలు ప్రారంభమయ్యాయి. చర్చలలో ఐదు రౌండ్లు గడచిన తరువాత ఇరాన్, ఎటువంటి ఒత్తిడికి గురికాదని ట్రంప్ గ్రహించారు. ఏకపక్ష ఒప్పందంపై సంతకం చేయడం ద్వారా ఇరాన్ తన సార్వభౌమత్వాన్ని వదులుకోవడానికి ఇష్టపడలేదు.

ఇదే అదనుగా ఇజ్రాయెల్ తన క్షిపణి దాడిని ఇరాన్ పై ప్రారంభించింది. ఇది యాధృచ్చికం కాదు. ఇజ్రాయెల్ దాడితో తనకు ఎలాంటి సంబంధం లేదని ట్రంప్ పేర్కొన్నప్పటికి, సందర్బానుసారంగా ఇది ఇరాన్ ను మృదువుగా చేసి టెహ్రాన్ ను ఒప్పందంపై సంతకం చేయమని బలవంతం చేసే ప్రయత్నంగా కనిపిస్తోంది.

ఇజ్రాయెల్ తన దాడులను ముమ్మరం చేస్తామని బెదిరించడం, టెహ్రాన్ లోని వేలాది మంది నివాసితులను రాజధానిని ఖాళీ చేయమని ట్రంప్ హెచ్చరించడం ప్రణాళికలో భాగం. కొన్ని వార్తా సంస్థ నివేదికల ప్రకారం.. ఇజ్రాయెల్ తన దాడిని ఆపితే ఒప్పందంపై సంతకం చేయడానికి సిద్దంగా ఉన్నామని ఇరాన్ గల్ఫ్ మధ్యవర్తులకు సూచించింది.

దీని అర్థం ఏమిటంటే.. ట్రంప్ ఇజ్రాయెల్ తో కలిసి ఆమోదయోగ్యమైన తిరస్కరణ వ్యూహాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. ఇక్కడ అమెరికా అధ్యక్షుడు ఇరాన్ పై ఇజ్రాయెల్ క్షిపణి దాడులతో తనకు సంబంధం లేదని చెప్పడానికి ప్రత్యక్ష ఆధారాలు చూపించలేదు.

ట్రంప్ మాటిమాటికి శాంతిదూతగా తనను తాను చూపించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నప్పటికీ, అది ఒక తెర వంటిదే. ఇజ్రాయెల్ కు అమెరికా గట్టి మద్దతుదారుడు. ఇంతకుముందు అమెరికా అధ్యక్షుల కంటే కూడా యూదు రాజ్యానికి దగ్గరగా ఉన్న ట్రంప్ అంతిమ లక్ష్యం ఒకటే.

ఇరాన్ ఎప్పటికి ఇజ్రాయెల్ ను సవాల్ చేసే శక్తిగా ఉండకూడదు. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ ఇరాన్ అణుశక్తిగా ఉండటానికి అమెరికా అనుమతించదని ట్రంప్ పేర్కొనడంలో ఆశ్చర్యం లేదు.

ఇరాన్ లొంగిపోయేది కాదు. ఒకవేళ సంతకం చేసినా అది ఒత్తిడికి లోనవుతుంది. టెహ్రాన్ తన అణు కార్యక్రమాన్ని అమెరికా తనిఖీదారులకు తెరిచి ఉంచవచ్చు. అయితే దీర్ఘకాలంలో తన అణు లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి తన పనిని కొనసాగిస్తుంది.

ఇరాన్ అణు సౌకర్యాలను స్టక్స్ నెక్ట్స్ సైబర్ ప్రొగ్రామ్ విధ్వంసం చేసింది. ఇది ఇజ్రాయెల్ పని అనుమానం. దాని అగ్ర అణు శాస్త్రవేత్తలు హత్యకు గురయ్యారు. ఇది ఇజ్రాయెల్ నిఘా సంస్థ మొస్సాద్ చేసిన పని అని అందరికి తెలుసు.

2018 లో తన మొదటి టర్మ్ లో బరాక్ ఒబామా హయాంలో ఇరాన్ లో అణు ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాడు. దీనిని నుంచి ట్రంప్ ఏకపక్షంగా వైదొలిగారు. తరువాత ఇరాన్ వెనకడుగు వేయకుండా తన యురేనియం శుద్దిని పెంచుకుంది. ఇప్పుడు అణుబాంబు తయారీకి సమీపంలోకి వచ్చింది.

ఇజ్రాయెల్ తన అణు కేంద్రాలపై ఇటీవల జరిపిన రెచ్చగొట్టే దాడికి ఇరాన్ ప్రతిస్పందన కూడా బలంగా ఉంది. ఇది నెతన్యాహూ, ట్రంప్ ను ఇద్దరిని ఆశ్చర్యపరచవచ్చు.

గత అక్టోబర్ లో ఇజ్రాయెల్ తన కేంద్రాలపై దాడి చేసినప్పటి కంటే ఈసారి ఇస్లామిక్ పాలన ఇజ్రాయెల్ పై ఎదురుదాడి చేయడంలో చాలా తీవ్రంగా ఉంది. కానీ పరిమితుల వల్ల దీనికి ఆటంకం ఏర్పడింది. ఇరాన్ ఇప్పుడు కాస్త బలహీనంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతంలో తన మిత్రదేశాలన్నింటిని అమెరికా- ఇజ్రాయెల్ కారణంగా కొల్పోయింది.

టెహ్రన్ లోని ఖమేనీ ప్రభుత్వానికి ప్రస్తుత సంక్షోభాన్ని అది ఎలా ఎదుర్కొంటుందో దానిపై మనుగడ ఆధారపడి ఉంటుంది. ‘‘శాంతి స్థాపకుడు’’ అనే ముద్ర వేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్న ట్రంప్ కు కాలం అనుకూలంగా ఉంది. ఇప్పుడు ఇరాన్ ఏదైన ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుందా? లేదా అమెరికా అధ్యక్షుడికి శాంతి దూత గా అవతరిస్తారా అనేది మనకు త్వరలో తెలుస్తుంది.