40 కి.మీ దూరం సైకిల్ మీద వెళ్లి ఆ బుక్కు తెచ్చుకున్నా..

జూకంటి జగన్నాథం

హైదరాబాద్ పుస్తక ప్రదర్శన వివాకులు నిర్వాహకులు నన్ను 'మీకు నచ్చిన, మీరు మెచ్చిన, మిమ్మల్ని ప్రభావితం చేసిన పుస్తకం’ గురించి మాట్లాడుమని అడిగారు. ఈ విషయంపై గత వారం రోజులుగా యోచిస్తున్నాను. దేశంలో అత్యవసర పరిస్థితి తర్వాత ఒక సామాజిక బాధ్యత ఉన్న కవిగా , రచయితగా కన్ను తెరిచిన వాడిని.

నేను సిరిసిల్ల పౌర గ్రంథాలయం సినారే అంతేవాసి, హనుమాజీపేట నివాసి కనపర్తి సార్ ఇంటి గ్రంథాలు, జక్కని వెంకట రాజం సార్ తెప్పించే నెల, వార పత్రికల ప్రత్యేక సంచికలు, అంతే కాకుండా మిక్కిలి ప్రభావితం చేసిన నిజాం వెంకటేశం సార్ సిరిసిల్లకు వచ్చినప్పుడల్లా తెచ్చి ఇచ్చే కవులు రచయితల పుస్తకాలు... ఇలా ఎన్నెన్నో గ్రంథాలు చదివిన సోయితో నేను కవిగా రచయితగా గత ఐదు దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న. ఎన్నడూ ఇలాంటి అంశం గురించి మాట్లాడవలసి వస్తుందనుకోలేదు.

నాకు ఏర్పడిన సాహిత్య జిజ్ఞాసతో రోజు పొద్దున్న పనికి పోయి వచ్చి సాయంత్రం పుస్తకం తెచ్చుకొని మా మానేరు వాగులో చదివే వాడిని. కొన్ని పుస్తకాలు నన్ను కన్నీటి పర్యంతం చేస్తే మరికొన్ని పుస్తకాలు అనేక ప్రశ్నలు నా ముందు నిలిపినాయి.

మా ఊరు తంగళ్ళపల్లి మానేరు ఇవతలి వైపు ఉంటే, అవుతలి ఒడ్డుకు సిరిసిల్ల ఉండేది. మధ్యలో వాగు మాత్రమే అడ్డంగా ఉండేది . ఆ రోజుల్లో అంటే 1970 దశకం చివరలో ఇంట్లో కరెంటు ఉండేది కాదు. గ్యాస్ నూనె దీపం వెలుతురులోఒకే దఫా ఎన్నెన్నో పుస్తకాలు కళ్ళలో వత్తులు వేసుకొని చదివాను.

మంచి చెడ్డ పుస్తకాలు అనేక చదివి అందులో నుంచి మంచి సాహిత్య పుస్తకాలను ఎన్నిక చేసుకోవాల్సి వచ్చేది . ఒక సారి, ఒకానొక ఒక మిత్రుడు చెబితే, 40 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న గ్రామానికి సైకిల్ మీద పోయి పుస్తకం తెచ్చుకొని అధ్యయనం చేసిన రోజులూ ఉన్నాయి. దీపం పొగ ముక్కులోకి పోయి నల్లని మసిని తుడుచుకొని చదువుకున్న కాలం వుంది.

ఇప్పుడు 50 ఏళ్ల వెనక్కి తిరిగి చూసుకుంటే, నా సాహిత్య వ్యక్తిత్వాన్ని తీర్చిదిద్దిన వారిని తలుచుకోవాల్సిందే మరి. అప్పుడు పత్రికలు విజయవాడ నుండి వస్తుండేవి. ఆంధ్రప్రభ ఆదివారం సోమవారం సాహిత్య పేజీల కోసం సిరిసిల్ల పెద్ద మోరి పక్కన ఉండే మూచి మల్లయ్య డబ్బా చూరుకు నాకోసం చెక్కి ఉంచేవాడు.

ఇకపోతే ఆంధ్రజ్యోతి ఆదివారం సోమవారం సాహిత్య కంచికలు బ్రదర్స్ టైలర్ నరసయ్య షాప్ లో ఎక్కడో ఒకచోట నాకోసం దాచి పెట్టేవాడు. బస్టాండులో పేపర్లో అమ్మే లక్ష్మీ రాజం వేప చెట్టు కింద డబ్బా దగ్గర కొంచెం కొంచెం చూసి చూడనట్టు చదువుకోనిచ్చేవాడు

ఇట్లా చెప్పుకుంటూ పోతే పెద్ద పైస కూడా నా జేబులో లేని రోజుల్లో నా సాహిత్య వ్యక్తిత్వ వికాసం దారిలో చాలా మైలురాళ్ల లాంటి సామాన్యులు చాలామంది యాదికి చేసుకోవలసి ఉంటుంది. నాకు బుద్ధి తెలిసే తర్వాత వాళ్ల కాళ్లకు మొక్కు దామంటే వాళ్లు ఇప్పుడు శాశ్వతంగా లేరు . వాళ్ళ జ్ఞాపకాలు తడి తడిగా ప్రతిరోజు ఇప్పటికీ నన్ను పట్టి కుదిపి కదిపి వేస్తున్నాయి.

గురజాడ, శ్రీపాద సుబ్రమణ్య శాస్త్రి, చలం (రాజేశ్వరి ఓ పువ్వు పూసింది అనితర సాధ్యమైన వాక్యాలు), శ్రీ శ్రీ (మహాప్రస్థానం) ,గోపీచంద్ (అసమర్థుడి జీవిత యాత్ర) రావిశాస్త్రి, భూషణం కథలు బుచ్చిబాబు (చివరకు మిగిలేది) అపుడు నాకు ప్రాణం. రచయిత్రులు పత్రికల్లో సీరియళ్లు రాస్తున్న కాలం .

కాళోజి, వరవరరావు, దాశరధి సి నారాయణ రెడ్డి గద్దర్, శివసాగర్ వంటి వారి కవిత్వం, వారు పోయిన కొత్త పోకడలు సాహిత్యం లో నెలకొల్పిన తమవైన స్వంత మార్గాలు నిర్మించిన విలక్షణమైన దారుల పాద ముద్రలు చాలా ఉన్నాయి. గాంధీ జీవిత చరిత్ర, నెహ్రు ఇందిరకు రాసిన లేఖలు, బుద్ధుడు, పూలే, అంబేద్కర్ చింతన, పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య, బద్దం ఎల్లారెడ్డి, రావి నారాయణరెడ్డి తదితరుల జీవిత చరిత్రలు, తరిమెల నాగిరెడ్డి రాసిన ‘తాకట్టులో భారత దేశం’ ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే అనేక మంది కవులు రచయితలు వారి వారి పుస్తకాలు నన్ను నేను సాన పట్టుకోవడానికి తోడ్పాటు అందించాయి. అత్యంత ప్రభావితం చేశాయి.

ఇవన్నీ ఒక ఎత్తు అయితే సామాజిక తాత్విక అధ్యయన గ్రంధాలు మరొక ఎత్తు. మార్క్స్ కమ్యూనిస్టు మేనిఫెస్టో పెట్టుబడిదారీ విధానం యజమానులు లాభనష్టాల తీరుతెన్నులను అరటిపండు ఒలిచి పెట్టినట్టు చూపిన తీరు నా సాహిత్య ప్రయాణానికి తెలివిడి చేకూర్చాయి. నా చీకటి వెలుగుల దారిలో సరికొత్త కాంతులను ప్రసరింప చేశాయి. ఇవి రేఖామాత్రంగా నా సాహిత్య యాత్రలో అధ్యయనానికి సంబంధించిన విషయీవిషయాలు.

ఇవి ఇలా ఉండగా తెలిపిన విషయాలు మాత్రమే నన్ను తీర్చిదిద్దాయనుకుంటే పొరపాటు అనిపిస్తున్నది. వీటికన్నా ముఖ్యమయినవి ఇంకా ఇంకా ఏవో ఉన్నాయి అనిపిస్తుంది. అనిపించడమే గాక నా గ్రహింపు లోకి వస్తున్నవి. నా చుట్టూ ఉన్న నా స్థలకాలాల సమాజం మనుషులు ఎగుడు దిగుళ్లు ,ఎత్తు పంపులు కన్నీళ్లు కష్టాలు సంతోషాలు దిగులు వలసలు నా సాహిత్య వివేచనకు మిక్కిలి దోహదకారిగా పని చేశాయని ఇప్పుడు అనిపిస్తున్నది .

అంతే కాకుండా నా చుట్టూ ఉత్తర తెలంగాణలో ఎగిసిపడుతున్న ఉద్యమ పోరాటాలు ఆరాటాలు ఆకాంక్షలు లక్ష్యాలు తృణప్రాయంగా ప్రాణాలను ప్రజల కోసం పంచే త్యాగాలు నన్ను నా సాహిత్య నిమ్నోన్నతాలలో నిరంతరం జాగరూకున్ని చేశాయి

తీరా నా ఈ 70వ వయస్సు పడిలో సుదీర్ఘకాలం వెను తిరిగి చూసుకుంటే సమీక్షించుకుంటే పుస్తకాల కన్నా ఎక్కువగా నేను మెచ్చిన నాకు నచ్చిన నన్ను ప్రభావితం చేసిన గ్రంథాల కంటే ఎక్కువగా నిచ్చెన మెట్ల సమాజం, శ్రమ జీవన సౌందర్యాన్ని నింపుకొని తేజవంతమైన మనేసులు నన్ను అత్యంతగా ప్రభావితం చేశాయనాలి. నిశ్చయంగా ప్రజలు సమాజమే సాహిత్య పాఠ్యపుస్తకాలు అనిపిస్తున్నది తోస్తున్నది.

( ఈరోజు హైదరాబాద్ పుస్తక ప్రదర్శనలో ప్రభావతం చేసిన గ్రంథం గురించిన ప్రసంగ పాఠం సారాంశమిది )