ఏది ముఖ్యం: మానవ జీవన భద్రా లేక జంతు రక్షణా?

జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం (NCR)లోని అన్ని వీధి కుక్కలను వీధుల నుంచి తొలగించి శాశ్వతంగా ఆశ్రయ కేంద్రాల్లో ఉంచాలని ఢిల్లీ సుప్రీంకోర్టు స్పష్టమైన ఆదేశం ఇచ్చింది. ఈ తీర్పు వెంటనే దేశవ్యాప్తంగా పెద్ద చర్చకు దారి తీసింది. జంతు ప్రేమికులు దీన్ని "అమలు చేయలేని ఆదేశం"గా వ్యాఖ్యానిస్తూ నిరసన చేపట్టగా, మరోవైపు బాధిత కుటుంబాలు ప్రశ్నిస్తున్నాయి – "మన పిల్లలు, మనవాళ్లు ప్రాణాలు కోల్పోతే, మీరు కూడా కుక్కలకే మద్దతు ఇస్తారా?"

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO) అంచనాల ప్రకారం భారత్‌లో ప్రతి సంవత్సరం సుమారు 1.7 కోట్ల కుక్కల దాడులు జరుగుతున్నాయి. వీటిలో 20,000 కంటే ఎక్కువ రేబిస్ మరణాలు ప్రతి సంవత్సరం నమోదవుతున్నాయి. బాధితుల్లో 60% మంది పిల్లలు (15 ఏళ్లు లోపు) ఉండటం అత్యంత భయంకర వాస్తవం. నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్ (NCDC) నివేదిక ప్రకారం, 2023–24లోనే దేశవ్యాప్తంగా 1.8 కోట్ల కుక్కల కాట్లు రికార్డయ్యాయి. ఈ గణాంకాల మధ్య "జంతు హక్కులు" అనే వాదన ఎప్పటికీ నిలవలేనిది. మొదట మనిషి ప్రాణమే ముఖ్యం.

వీధి కుక్కల దాడుల్లో ప్రాణాలు కోల్పోయిన కుటుంబాలు నేటి జంతు ప్రేమికులను ప్రశ్నిస్తున్నాయి: "మీ కుటుంబ సభ్యుడు కుక్క దాడికి గురై ప్రాణం కోల్పోతే కూడా ఇదే మాట చెబుతారా? మీరు ఆ బాధ ఎప్పుడూ అనుభవించలేదుకాబట్టి ఇంత సులభంగా 'కుక్కలు నిరపరాధులు' అంటున్నారు. ఒకసారి ఆ వేదనను రుచి చూశారనుకోండి, మానవ జీవితమే మొదటి ప్రాధాన్యం అని మీరు కూడా ఒప్పుకుంటారు."

కేవలం నిరసనలు కాదు, చర్యలు కావాలి,సమగ్ర దృక్పథం అవసరం వీధి కుక్కల సమస్యను ఒక్క చర్యతో కాదు, అనేక కోణాల నుంచి ఎదుర్కోవాలి.

పిల్లలు, పెద్దలకు కుక్కలతో ఎలా మెలగాలో, ప్రమాద సూచనల గుర్తింపు గురించి శిక్షణ. రేబిస్ వ్యాప్తి, టీకాల ప్రాముఖ్యతపై విద్యా ప్రచారం. బాధ్యతాయుతమైన పెంపుడు జంతు సంరక్షణ (training, vaccination, socialization).

కేంద్ర ప్రభుత్వం జంతువుల జనాభా నియంత్రణ కోసం కుక్కల శస్త్రచికిత్స (Trap-Neuter-Release) కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేసింది. అయితే ఈ కేంద్రాల నిర్వాహణకు స్థానిక సంస్థలు, పంచాయతీలు, కార్పొరేషన్లు కూడా నేరుగా పాలుపంచుకోవాలి. అలాంటి కేంద్రాల సంఖ్యను భారతదేశం అంతటా, ప్రతి జిల్లాలో విస్తరింపచేయాలి. ఆ కేంద్రాలపై కఠినమైన పర్యవేక్షణ ఉండాలి. అవి కేవలం పేరుకే పనిచేసే స్థితి ఉండకూడదు. వీధి కుక్కలను సేకరించి శాశ్వత ఆశ్రయాల్లో ఉంచే విధానం పరిపూర్ణ నిధులు, మౌలిక సదుపాయాలు, శిక్షణ పొందిన సిబ్బంది ఉన్నప్పుడే విజయవంతమవుతుంది. రేబిస్ వ్యాక్సినేషన్‌ను విస్తృతంగా చేపట్టాలి. స్థానిక సంస్థల ద్వారా కఠినమైన జంతు నియంత్రణ చట్టాల అమలు. దాడి స్వభావం ఉన్న కుక్కలకు ప్రత్యేక ఆశ్రయ కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయాలి (re-homing).

కుక్క కాటుకు గురైనవారికి తక్షణ చికిత్స, PEP టీకా అందుబాటులో ఉండాలి. డాగ్ బైట్ రిపోర్టింగ్ సిస్టమ్స్ ఏర్పాటు చేసి, కేసులను పర్యవేక్షణ చేయాలి. రేబిస్, కుక్క కాట్లపై బలమైన నిఘా వ్యవస్థ.

GPS, డేటా అనలిటిక్స్‌తో కుక్కల జనాభా పర్యవేక్షణ. కమ్యూనిటీ రిపోర్టింగ్ ప్లాట్‌ఫార్ములు. బైట్ రిపోర్టింగ్, టీకా సమాచారం, వెటర్నరీ సర్వీసుల కోసం మొబైల్ యాప్‌లు.

ఈ విధంగా ప్రజా అవగాహన + జంతు నియంత్రణ + ఆరోగ్య సదుపాయాలు + సాంకేతికత అన్న నలుగురి సమన్వయంతోనే కుక్కల దాడుల సమస్యకు శాశ్వత పరిష్కారం లభిస్తుంది.

జంతువుల పట్ల కరుణ చూపడంలో తప్పు లేదు. కానీ మానవుల ప్రాణాలను బలి ఇచ్చేంత వరకు కాదు. సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాన్ని సమర్థవంతంగా అమలు చేయాలంటే , కేవలం చట్టపరమైన తీర్పు సరిపోదు; శాస్త్రీయ ప్రణాళిక, కఠినమైన అమలు, ప్రభుత్వ నిబద్ధత అవసరం. అప్పుడే ఈ సమస్యకు శాశ్వత పరిష్కారం లభిస్తుంది.