‘బేసిక్ స్ట్రక్చర్’ వంచిత వర్గాల ప్రాతినిధ్యానికి బాట వేస్తున్నదా?

బేసిక్ స్ట్రక్చర్ సిద్ధాంతం – రక్షణా సిద్ధాంతమా? లేక సామాజిక సమతుల్యత సాధనానికి మార్గదర్శకమా?

1973లో కేశవానంద భారతి కేసులో ఏర్పడిన ఈ సిద్ధాంతం, రాజ్యాంగ నిర్మాణానికి భద్రతగా పరిగణించబడింది. అయితే కాలక్రమంలో ఇది చట్టసభల స్వాతంత్రాన్ని తగ్గిస్తూ, సామాజిక న్యాయం లక్ష్యాల అమలుకు ఆటంకంగా మారిన సందర్భాలు కనిపిస్తున్నాయి.

ప్రశ్న: బేసిక్ స్ట్రక్చర్ కేవలం అధికార వ్యవస్థల శక్తులను నియంత్రించటానికేనా? లేక వంచిత వర్గాలకు ప్రాతినిధ్యం కల్పించటానికి మార్గదర్శకమా?

స్పష్టమైన సమాధానం: ఇది సామాజిక సమతుల్యత సాధనానికి మార్గదర్శకంగా ఉండాలి.

ప్రాథమిక హక్కులు (Part III) మరియు మార్గదర్శక సూత్రాలు (ఆదేశిక సూత్రాలు) (Part IV) — ముడిపడి ఉన్న విలువలు

భారత రాజ్యాంగం ప్రాథమిక హక్కులు (Articles 14, 15, 16) ద్వారా సమానత్వాన్ని, సామాజిక సమతుల్యతను ప్రోత్సహించింది.
అదే సమయంలో రాజ్యాధికార మార్గదర్శక సూత్రాలు (ఆదేశిక సూత్రాలు) (Articles 38, 39(b), 39(c)) ద్వారా ఆర్థిక, సామాజిక సమానత్వాన్ని సాధించేందుకు ప్రభుత్వాలను ప్రేరేపించింది.

సుప్రీంకోర్టు తీర్పుల్లో ఈ రెండు భాగాల మధ్య సమన్వయం అవసరం అని పలుమార్లు స్పష్టం చేశారు. ఇందిరా గాంధీ కేసు (1975), మినర్వా మిల్స్ (1980) వంటి కేసుల్లో ప్రాథమిక హక్కులు మరియు మార్గదర్శక సూత్రాలు రెండూ బేసిక్ స్ట్రక్చర్‌లో భాగమని న్యాయస్థానం గుర్తించింది.

ప్రాతినిధ్యం కేవలం సంఖ్య కాదు – సామాజిక స్వరం

రాజ్యాంగం సమానత్వాన్ని గణాంకాల ప్రకారం కాకుండా సామాజిక వాస్తవాల ప్రకారం అర్థం చేసుకుంది. ఆర్టికల్స్ 15(4), 16(4) ద్వారా వెనుకబడిన వర్గాలకు విద్య, ఉపాధిలో అవకాశాలు కల్పించాయి.

సుప్రీంకోర్టు నాగరాజ్ (2006) తీర్పులో "ప్రాతినిధ్య లోపం" నిరూపణ అవసరం అన్నది. అదే కోర్టు ఇంద్రా సాహ్ని (1992) తీర్పులో "అన్ని హక్కుల మూలంగా సామాజిక న్యాయం ఉండాలి" అన్నది.

ఇవి పరస్పర విరుద్ధ అభిప్రాయాలు కావు — సామాజిక వాస్తవాల పట్ల కోర్టుల తటస్థ వైఖరికి ఉదాహరణలు.

IR Coelho తీర్పు – బేసిక్ స్ట్రక్చర్ సామాజిక న్యాయానికి అడ్డుకావడం కాదు

IR Coelho vs State of Tamil Nadu (2007) తీర్పులో 9వ షెడ్యూల్‌లో చేర్చిన చట్టాలపై కూడా బేసిక్ స్ట్రక్చర్ టెస్టు వర్తిస్తుందని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది. అయితే అదే తీర్పులో:

"అవకాశ సమానత్వం, ప్రజల ప్రాతినిధ్యం, సామాజిక న్యాయం విలువలు కూడా రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో భాగమే."

అంటే, బేసిక్ స్ట్రక్చర్ ద్వారా సామాజిక హక్కులను అడ్డుకోవడం కాదు – వాటిని కొనసాగించేందుకు దోహదపడాలనే ఉద్దేశ్యం.

9వ షెడ్యూల్ – సామాజిక న్యాయానికి రాజ్యాంగ కవచం

9వ షెడ్యూల్ ద్వారా సామాజిక న్యాయ లక్ష్యాలతో రూపొందించిన చట్టాలను కోర్టుల పర్యవేక్షణ నుండి రక్షించారు. ముఖ్యంగా భూముల పంపిణీ, రిజర్వేషన్, వనరుల పునర్వినియోగం వంటి చట్టాలకు ఇది రక్షణ కల్పించింది.

IR Coelho తీర్పు ప్రకారం, 9వ షెడ్యూల్‌లో చేర్చిన చట్టాలు కూడా బేసిక్ స్ట్రక్చర్‌ను పాటించాలి. అయితే సామాజిక న్యాయం బేసిక్ స్ట్రక్చర్‌లో భాగమే కనుక వాటిపై నిషేధం రావడం సాధ్యం కాదు.

నవవ షెడ్యూల్ చట్టాలు సామాజిక న్యాయ లక్ష్యాలను నెరవేర్చే చట్టసభల హక్కును పరిరక్షించే శక్తివంతమైన సాధనం.

ఆర్టికల్స్ 31-B, 31-C – సామాజిక చట్టాలకు మరింత రక్షణ

31-B ద్వారా 9వ షెడ్యూల్‌లో చేర్చిన చట్టాలకు కోర్టుల నుంచి రక్షణ ఉంటుంది.
31-C ప్రకారం, ఆర్టికల్ 39(b), 39(c) లక్ష్యాలతో రూపొందించిన చట్టాలకు పౌరహక్కుల పరిమితులు వర్తించవు.

ఈ నిబంధనలు సామాజిక సమతుల్యత సాధించేందుకు రాజ్యాంగం అందించిన మార్గాలు.

సామాజిక న్యాయం లేకుండా రాజ్యాంగ పరిరక్షణకు అర్థం లేదు

రాజ్యాంగ పరిరక్షణ అనేది కేవలం పాఠ్యరచన కాదు. ఇది సమాజంలోని వెనుకబడిన వర్గాలకు విశ్వాసాన్ని కలిగించే ప్రక్రియ.

ముఖ్యమైన అంశాలు:
- సామాజిక న్యాయం
- సామూహిక భాగస్వామ్యం
- ఆర్థిక, రాజకీయ శక్తుల సమతుల్యత

ఈ విలువలన్నీ బేసిక్ స్ట్రక్చర్‌లో భాగంగా పరిగణించాల్సిన అవసరం.

రాజ్యాంగ నైతికత – ప్రజాస్వామ్య హృదయం

రాజ్యాంగ నైతికత అనేది రాజ్యాంగంలో పొందుపరిచిన సామాజిక న్యాయ, సమానత్వ విలువలను పరిరక్షించటమే. ఇది బేసిక్ స్ట్రక్చర్‌కు ప్రాణం.

బలహీన వర్గాలకు ప్రాతినిధ్యం, వంచితులకు భాగస్వామ్యం లేకుండా బేసిక్ స్ట్రక్చర్ భావం ఖాళీ బాటిల్ వంటిది – ఆకారం ఉండి, తాత్త్విక భావం లేని స్థితి.

ముగింపు: రాజ్యాంగ స్థిరత్వానికి మార్గం – సామాజిక న్యాయానికి ప్రాధాన్యత

బేసిక్ స్ట్రక్చర్ సిద్ధాంతం శక్తుల మధ్య గౌరవాన్ని సూచించేది. కానీ ఇది సామాజిక హక్కులకు అడ్డుగా మారితే ప్రజల విశ్వాసాన్ని కోల్పోతుంది.

రాజ్యాంగ పరిరక్షణకు ధర్మవంతమైన రూపం ఇవ్వాలంటే సామాజిక న్యాయం దానిలో గుండెచప్పుడు లాంటి భాగంగా ఉండాలి.

ప్రస్తుత న్యాయపరమైన పరిస్థితుల్లో ప్రభుత్వం మరియు న్యాయస్థానాలు గణాంకాలు, న్యాయ సాక్ష్యాలు, రాజ్యాంగ విలువల ఆధారంగా చర్యలు చేపట్టాలి. సామాజిక న్యాయం అనే రాజ్యాంగ లక్ష్యాన్ని సాకారం చేయడమే ప్రజాస్వామ్య పరిరక్షణకు అసలు మార్గం.