సెక్యులర్ పంథాని ఎపుడు వీడని నేత జైపాల్ రెడ్డి

-నందిరాజు రాధాకృష్ణ

తెలంగాణ రాజకీయాల్లో జైపాల్‌రెడ్డి (జనవరి 16,1942-జూలై 28, 2019) ఒక శిఖరం. భారత రాజకీయాల్లో అధ్యయనం, అవగాహన, వాగ్ధాటి మేళవింపుగా రాణించిన అరుదైన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయనను గాంధీ సంప్రదాయానికి, సోషలిస్టు భావజాలానికి చివరి ప్రతినిధిగా పరిగణించవచ్చు. యునైటెడ్ ఫ్రంట్ కామన్ మినిమమ్ ప్రోగ్రామ్‌ను రూపొందించారు. భారతదేశ ప్రాధాన్యతలపై ఆయనకున్న అవగాహన ఏంటో తెలుసుకోవడానికి ఆ పత్రం ఒక్కటే చాలు.

తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన కోసం యూపీఏ-2 ప్రభుత్వాన్ని, ఏఐసీసీ అధ్యక్షురాలు సోనియా గాంధీని ఒప్పించడంలో కీలక పాత్ర పోషించారు. ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమం సమయంలో తనకు ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి పదవిని ఇస్తామన్నారని జైపాల్ రెడ్డి ఓ న్యూస్ ఛానెల్‌కు ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలో తెలిపారు. విద్యార్థి నాయకుడిగా, ఎమ్మెల్యేగా, ఎంపీగా, కేంద్రమంత్రిగా జైపాల్ రెడ్డి అడుగడుగునా ప్రజల కోసమే. జైపాల్ రెడ్డి మంచి వక్త. అతను అపారమైన తెలివితేటలు మరియు ఆకట్టుకునే విశ్లేషణను కలిగి ఉన్నాడు. అతను రాజకీయ తత్వవేత్త లేదా తాత్విక రాజకీయవేత్త. వాగ్ధాటికి, ముక్కుసూటితనానికి పేరుగాంచిన కాంగ్రెస్ నేత జైపాల్ రెడ్డి తన రాజకీయ ప్రయాణంలో ఎప్పుడూ విలువల విషయంలో రాజీపడలేదు. ఎమర్జెన్సీ ప్రకటనపై అప్పటి ప్రధాని ఇందిరాగాంధీని ఎదిరించడానికి వెనుకాడలేదు. పోలియో కారణంగా రెడ్డి శారీరక చైతన్యం పరిమితం కావడంతో రాజకీయంగా ఉన్నత స్థాయికి చేరుకోలేకపోయాడు. ఐదు పర్యాయాలు లోక్‌సభ ఎంపీగా, రెండు పర్యాయాలు రాజ్యసభ సభ్యుడిగా, నాలుగు పర్యాయాలు శాసనసభ్యుడిగా ఎన్నికయ్యారు. వ్యక్తిత్వం, ప్రజా సమస్యలపై ప్రజా ప్రయోజనాల విషయంలో రాజీపడని నిష్కళంక నేతగా జైపాల్ రెడ్డి జాతీయ రాజకీయ రంగంలో తనకంటూ ప్రత్యేక స్థానాన్ని ఏర్పరుచుకున్నారు. తాను ఎంపీగా ఉన్న సమయంలో ప్రజా ప్రాధాన్యత కలిగిన సమస్యలను లేవనెత్తారు. విద్యార్థి దశ నుండి, జైపాల్ రెడ్డి అవినీతిని ఎప్పుడూ ప్రోత్సహించలేదు మరియు సామాన్య ప్రజల కోసం తన పోరాటంలో స్థిరంగా ఉన్నాడు. 1960ల ప్రారంభంలో. కొన్ని దశాబ్దాలుగా పార్లమెంటేరియన్‌గా ఉన్న ఆయన వివిధ ప్రభుత్వాల్లో కీలక శాఖలను నిర్వహించారు. 1998లో ఉత్తమ పార్లమెంటేరియన్ అవార్డు అందుకున్నారు.తెలంగాణ ఏర్పాటులో జైపాల్ రెడ్డి కీలక పాత్ర పోషించారు.

జైపాల్ రెడ్డి 1942 జనవరి 16న తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని మహబూబ్ నగర్ జిల్లా మాడ్గుల్‌లో సూదిని దుర్గారెడ్డి, యశోదమ్మ దంపతులకు జన్మించారు. నల్గొండ జిల్లా దేవరకొండలో ప్రాథమిక విద్యను అభ్యసించి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో ఎంఏ ఇంగ్లీషు పట్టా పొందారు. ఉస్మానియాలో విద్యార్థి నాయకుడు. విద్యార్థి నాయకుడిగా ఉన్నప్పుడే జైపాల్ రెడ్డి రాజకీయ జీవితం ప్రారంభమైంది. ప్రముఖ పాత్రికేయుడు, విశాలాంధ్ర మాజీ ఎడిటర్, స్వర్గీయ చక్రవర్తుల రాఘవాచారి జయపాల్ రెడ్డికి అత్యంత సన్నిహితుడు.

ఆయన దృక్పథం, మాట్లాడే విధానం అభినందనీయం. ఎమర్జెన్సీ విధించిన తర్వాత, ఆయన కాంగ్రెస్‌ను విడిచిపెట్టి, జనతా పార్టీలో చేరాడు, 1980లో మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గంలో ఇందిరా గాంధీపై పోటీ చేసి, తర్వాత జనతా చీలిక సమూహం జనతాదళ్‌లో చేరాడు. తెలుగు, ఇంగ్లీషు భాషల్లో ఆయనకున్న ప్రావీణ్యం అమోఘం. అసాధారణమైన వక్తృత్వ నైపుణ్యాలు, వాక్చాతుర్యం ఆయన్ని యునైటెడ్ ఫ్రంట్, నేషనల్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వాలు, కాంగ్రెస్ పార్టీకి ప్రతినిధిగా చేసాయి. ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధనకు ఎంతో కృషి చేశారు. 2010 తొలినాళ్లలో ప్రత్యేక తెలంగాణ పోరాటంలో తెలంగాణ కాంగ్రెస్ నాయకుడిగా, మార్గదర్శక శక్తిగా నిలిచారు.

1969 నుండి 1984 వరకు ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుడు. 1984లో మొదటిసారి లోక్ సభకు ఎన్నికయ్యారు. 1990-96; 1997-98లో రెండు పర్యాయాలు రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉన్నారు. 1991-1992లో ఎగువ సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడయ్యారు. 1999లో తిరిగి కాంగ్రెస్‌లో చేరి 2004లో మిర్యాలగూడ, 2009లో చేవెళ్ల నియోజకవర్గం నుంచి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. జైపాల్‌రెడ్డి 2014 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో మహబూబ్‌నగర్ నుంచి ఓడిపోయి 2019 సాధారణ ఎన్నికల్లో పోటీ చేయలేదు. హైదరాబాద్‌లోని గచ్చిబౌలిలోని ఏషియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ గ్యాస్ట్రోఎంటరాలజీలో చికిత్స పొందుతూ జైపాల్ రెడ్డి 77 ఏళ్ల వయసులో జూలై 28, 2019న కన్నుమూశారు.

ఆయన ఐకె గుజ్రాల్ ప్రభుత్వంలో కేంద్ర సమాచార, ప్రసార మంత్రి; మన్మోహన్ సింగ్ ప్రభుత్వంలో వివిధ శాఖలను నిర్వహించారు. యూపీఏ-2లో పట్టణాభివృద్ధి శాఖ మంత్రిగా పనిచేశారు. . తర్వాత పెట్రోలియం, సహజవాయువు మంత్రిత్వ శాఖను స్వీకరించారు. తదనంతరం, రాజకీయ తుఫాను సృష్టించిన కారణంగా, సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ అండ్ ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖలకు బదిలీ అయ్యారు

"టెన్ ఐడియాలజీస్: ది గ్రేట్ అసిమెట్రీ బిట్వీన్ అగ్రేరియనిజం అండ్ ఇండస్ట్రియలిజం"తో సహా కొన్ని పుస్తకాలను కూడా రాశారు. కుటుంబ రాజకీయాలను ఆయన ఎప్పుడూ ప్రోత్సహించలేదు. చాలా క్రమశిక్షణ నిబద్ధత. కుటుంబ సభ్యులను రాజకీయాల్లోకి వచ్చేలా ప్రోత్సహించకుండా, అన్నదమ్ములను, కొడుకులను రాజకీయాలకు దూరంగా ఉంచి, ఎన్నికల సమయంలో ప్రచారానికే పరిమితమయ్యారు.

పార్ల‌మెంట్‌లో ఆయ‌న ప్ర‌సంగాలు చూస్తుంటే.. ఆయ‌న ఏ టాపిక్‌పైనా, ఆరోప‌ణ‌పైనా దృష్టి పెట్ట‌లేదు. ప్రతి సమస్యలోని తాత్విక మూలాధారాలను అర్థం చేసుకుని లోతైన అవగాహనతో మాట్లాడడం ఆయన స్వభావం. పార్లమెంటు ఆయన గొంతుకు చెవి యొగ్గి విన్నది. ఆయన లౌకిక స్ఫూర్తికి అంతిమ నిదర్శనం. వ్యక్తి కంటే ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకే ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తారు.

( నందిరాజు రాధాకృష్ణ, సీనియర్ జర్నలిస్టు, హైదరాబాద్. ఫోన్: 98481 28215)