ప్రతిపక్ష నేతగా ‘రాహూల్’ కూటమి అభిప్రాయాలను ఎలా తీసుకుంటారు?

ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని రాయ్‌బరేలీ నియోజకవర్గం నుంచి ఇప్పుడు ఎంపీగా ఉన్న రాహుల్‌ను గత దశాబ్దకాలంగా కాంగ్రెస్‌ కు లోక్ సభ లో నాయకుడిగా ఉండటానికి అంగీకరించట్లేదు.అయితే ఈ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ కు 99 సీట్లు రావడంతో కాంగ్రెస్ వర్కింగ్ కమిటీ రాహూల్ గాంధీని ఎల్ఓపీ ఉండాలని తీర్మానించిన పక్షం రోజుల తరువాత ఈ నిర్ణయం అమలుకు ఆయన ఒప్పుకున్నారు.

2014- 2019 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో, కాంగ్రెస్ ప్రతిపక్ష నాయకుడిని (LoP) నామినేట్ చేయడానికి ఒక పార్టీకి అవసరమైన లోక్‌సభ మొత్తం బలం 543 ఎంపీలలో 10 శాతం సీట్ల సంఖ్యను గెలుచుకోవడంలో విఫలమైంది.

2004లో ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని అమేథీ స్థానం నుంచి ఎంపీగా రాజకీయ అరంగ్రేటం చేసిన రాహూల్ గాంధీ తన రెండు దశాబ్దాల సుదీర్ఘ రాజకీయ జీవితంలో తొలిసారిగా కేబినెట్ హోదాతో కూడిన రాజ్యాంగ, పరిపాలనాపరమైన పదవిని రాహుల్ స్వీకరించారు. గత రెండు దశాబ్దాలుగా అంటే 2004- 2014 మధ్య కాలంలో UPA ప్రభుత్వంలో మంత్రిగా చేరాలని అప్పటి ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్ చేసిన బహిరంగ పిలుపును రాహూల్ తిరస్కరించారు.

ఇప్పుడు ఐదవసారి లోక్‌సభ ఎంపీగా బాధ్యతలు చేపట్టిన రాహుల్, ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీతో పాటు బీజేపీ-ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ సమ్మేళనాన్ని తీవ్రంగా విమర్శించేవారిలో ఒకరిగా ఎదిగారు. ఇటీవల ముగిసిన లోక్‌సభ ఎన్నికల ఫలితాలను పరిగణనలోకి తీసుకున్న రాహూల్ గాంధీ ప్రతిపక్ష నేతగా ఉండాలని నిర్ణయం తీసుకున్నాడు.

లోక్ సభ లో బీజేపీకి గత దశాబ్ధ కాలం తరువాత మెజారిటీ కంటే సీట్లు తగ్గాయి. మోదీకి 2014, 2019 తరువాత సొంతంగా మెజారిటీ తెచ్చుకోవడంలో విఫలం అయింది. ఈ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ 99 సీట్లను సాధించి ఫుంజుకుంది. 2014లో ఆ పార్టీ 44 స్థానాలు, 2019 లో 52 స్థానాలను మాత్రమే గెలుచుకుని ప్రతిపక్ష స్థాయిని కూడా దక్కించుకోలేకపోయింది.

NDA 293 సీట్లకు దిగజారడం, కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని ఇండియా కూటమి 237 సీట్ల మార్కుకు చేరుకోవడంతో, లోక్ సభ లో దశాబ్ధ కాలం తరువాత ప్రతిపక్షానికి, అధికార పక్షానికి మధ్య సంఖ్యబలం అంతరం చాలా వరకూ తగ్గింది.

నిరుద్యోగం, అనియంత్రిత రిటైల్ ద్రవ్యోల్బణం, రాజ్యాంగాన్ని మారుస్తారనే ప్రతిపక్షాల ప్రచారం, దళితులు, గిరిజనులు, ఓబీసీ రిజర్వేషన్లపై దాడులు మొదలైన అంశాల వల్ల బీజేపీకి కాస్త బలం తగ్గించి, ప్రతిపక్షానికి బలం పెంచారు ప్రజలు. బీజేపీకి సొంతంగా మెజారీటి వస్తే మరోసారి సమస్యలు వస్తాయనే ఓటర్లు ప్రతిపక్షానికి బలం పెంచారు. ఇలా ప్రతిపక్షాలకు బలం పెంచడంలో రాహూల్ గాంధీ కీలక పాత్ర పోషించారు. ఆయన చేపట్టిన భారత్ జోడో, భారత్ న్యాయ్ యాత్ర ద్వారా ప్రజల్లో చైతన్యాన్ని కలిగించారు.

18 వ లోక్‌సభ ప్రారంభ సెషన్‌లో మొదటి రెండు రోజులు జరిగిన పరిణామాలకు రాహూల్ గాంధీ నాయకత్వం వహించారు. కాంగ్రెస్ నాయకుడు చేసిన విమర్శల్లో అంతర్లీనంగా అసమర్థత కనిపిస్తున్నప్పటికీ, ప్రతిపక్షాలకు నాయకత్వం వహించడం శుభపరిణామం.

“మోదీ, బీజేపీకి వ్యతిరేకంగా ప్రతిపక్షంలో రాహుల్ గాంధీ ధైర్యంగా ఉన్నారు. ప్రభుత్వ మితిమీరిన వైఫల్యాలను బయటపెట్టడానికి ఆయన భయపడరు. వూహాన్ వైరస్ విజృంభించిన కాలంలో తలెత్తిన పరిపాలన సంక్షోభం, నిరుద్యోగం, మణిపూర్ హింస, నీట్ సమస్యపై రాహూల్ సంధించిన ప్రశ్నలు అర్థవంతంగా ఉన్నాయి.

అయితే మోదీ ప్రభుత్వం దానిని పట్టించుకోలేదు. విపక్షాల బెంచ్‌ బలం పెరగడంతో లోక్‌సభలో సామాన్య ప్రజల గొంతు వినిపిస్తాయని, మోదీ ప్రభుత్వం ప్రజా వ్యతిరేక చట్టాలతో పార్లమెంట్‌ను బుల్‌డోజ్‌ చేయడం సాధ్యం కాదని మీడియా విభాగం చీఫ్‌ పవన్‌ ఖేరా ది ఫెడరల్‌కు చెప్పారు.

ఎల్ఓపీ పదవిని అంగీకరించడం ద్వారా, సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్ (సిబిఐ), ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్ డైరెక్టరేట్ (ED)కేంద్ర దర్యాప్తు సంస్థలతో సహా కీలకమైన సంస్థల చీఫ్‌ల ఎంపికకు బాధ్యత వహించే వివిధ కమిటీల లో రాహుల్ స్థానం సంపాదించుకున్నారు. ఈ ఏజెన్సీలు ప్రభుత్వానికి తొత్తులుగా పనిచేస్తున్నాయని ప్రతిపక్షాలు పదే పదే ఆరోపిస్తున్నాయి. లోక్‌పాల్‌, ఎన్‌హెచ్‌ఆర్‌సీ చీఫ్‌ను ఎంపిక చేసే ప్యానెల్‌లో రాహుల్ కూడా ఉంటారు.

అటువంటి కమిటీలన్నింటిలో అధికార సమతూకం ప్రభుత్వానికి అనుకూలంగా ఉంది. ఎందుకంటే వాటిపై ఉన్న ఏకైక ప్రతిపక్ష ప్రతినిధి లోక్‌సభ LoP (లేదా కొన్ని సందర్భాల్లో రాజ్యసభ LoP, ప్రస్తుత కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు మల్లికార్జున్ ఖర్గే) గా రాహూల్ గాంధీ ఉంటారు. ఇక నుంచి ఏకపక్షంగా ఉన్న వాటి ఎంపికలో పని జరగకపోవచ్చు. అధికార, ప్రతిపక్షాల అసమ్మతి రెండు ఉంటేనే అక్కడి డైరెక్టర్ల ఎంపిక ఉంటాయి. ఇక్కడ జరిగేది అన్ని విషయాలు రికార్డ్ చేయబడి ఉంటాయి.

రాజకీయ అంశాలపై బీజేపీని పరీక్షించడం, పాలనపై ఘాటు వ్యాఖ్యలు చేయడంలో రాహుల్ సామర్థ్యం ప్రతిపక్షాలను ఏకతాటిపై నిలబెట్టింది, ప్రత్యేకించి మోదీ ప్రధాని కుర్చీ స్థిరత్వం చంద్రబాబు నాయుడు, నితీష్ కుమార్ వంటి మిత్రపక్షాలపై ఆధారపడి ఉంది. ఏదిఏమైనప్పటికీ లోక్ సభలో ప్రభుత్వ వైఫల్యాలపై విమర్శలు చేయడం, వివిధ డైరెక్టర్ల ఎంపికలో కూర్చుకోవడం కంటే ఎక్కువ అని గుర్తుంచుకోవాలి.

గత 20 ఏళ్లుగా ఎంపీగా, లోక్‌సభలో రాహుల్ ట్రాక్ రికార్డ్ ఏమాత్రం ఆకట్టుకోలేకపోయింది. తన ఆరోగ్యం బాగోలేనంత వరకు సభా కార్యక్రమాలకు క్రమం తప్పకుండా హాజరు కావడాన్ని తన తల్లి సోనియాలా కాకుండా, నెహ్రూ-గాంధీ వారసుడు లోక్‌సభకు అరుదుగా వచ్చేవారు. 17 వ లోక్‌సభ పదవీకాలం మొత్తంలో ఆయన 51 శాతం మాత్రమే. ఇదే సమయంలో జాతీయ సగటు 79 శాతంగా ఉంది.

PRS లెజిస్లేటివ్ రీసెర్చ్ ద్వారా సేకరించబడిన డేటా ప్రకారం, 2014- 2019 మధ్య లోక్‌సభలో జరిగిన మొత్తం చర్చల్లో సగటున 46 శాతానికి పైగా ఎంపీలు పాల్గొంటే, రాహుల్ కేవలం ఎనిమిది చర్చల్లో మాత్రమే పాల్గొన్నారు. అదేవిధంగా, అతను ప్రభుత్వానికి ప్రశ్నలు వేయడంలో చాలా వెనకబడ్డాడు. (ప్రశ్న సమయంలో); జాతీయ సగటు 210 ఉంటే, ఆయన సగటు 99గా ఉంది.

రాహుల్ తరచుగా లోక్‌సభలో చర్చ ప్రారంభం అయ్యే సమయానికి కొద్ది ముందు వచ్చి, తన వంతు రాగానే మాట్లాడి వెళ్లిపోయేవాడు. అతను చాలా అరుదుగా ఏదైనా చర్చలో కూర్చునేవాడు. ప్రభుత్వం లేదా ఇతర ప్రతిపక్ష సభ్యుల ప్రతిస్పందనను వినడానికి పెద్దగా ఆసక్తిని కనబరచడు, అందులో తన స్వంత పార్టీ వారు కూడా ఉన్నారు”.

పార్లమెంటు వెలుపల, సోషల్ మీడియా సైట్ ఎక్స్‌లో చేసినంత ఆత్రుత, శక్తితో ప్రభుత్వాన్ని నిలదీయాలంటే, రాహూల్ క్రమతప్పకుండా సభకు హాజరుకావాలి. LoPగా, రాహుల్ కూడా లోక్‌సభ విధివిధానాలు, ప్రవర్తనా నియమాలపై తనకు తానుగా అవగాహన పెంచుకోవాలి; అతను తరచుగా ఏదో ఒక పేలవమైన అవగాహనను ప్రదర్శించాడు ఇప్పటి దాకా.

లోక్‌సభ నియమావళిలోని సూక్ష్మ నైపుణ్యాలను తెలుసుకోవడంలో ఇతర ఎంపీలు, అతని స్వంత సెక్రటేరియల్ సిబ్బంది నుంచి అతనికి సాయం ఉంటుంది, అయితే, నిస్సందేహంగా, ఒక రాజకీయ నాయకుడిగా రాహుల్ నైపుణ్యం తరచుగా పరీక్షించబడే ముఖ్యమైన విషయం ఈ ఎల్ఓపీ పాత్ర.

సోనియా లేదా ఖర్గేలా కాకుండా, రాహుల్‌కు కీలక మిత్రపక్షాల సీనియర్ నాయకులతో వ్యక్తిగత సాన్నిహిత్యం, వారి విశ్వాసాన్ని నియంత్రించే శక్తి రెండూ లేవని తెలుసు. అతని యాత్రల పర్యవసానంగా ఇండి కూటమి ఏర్పడినప్పటి నుంచి, తనను తాను రాజకీయ నాయకుడిగా ఆవిష్కరించుకున్నాడు. అతనికి నిస్సందేహంగా మమతాబెనర్జీ, శరద్ పవార్ వంటి నాయకులు మద్దతు ఇవ్వగలరు.

ఇది పక్కన పెడితే, రాహుల్ వ్యక్తిగతంగా చాలామొండిగా ఉంటాడు. రాహుల్ తన పార్టీ 2019 ఎన్నికల పరాజయం తర్వాత కాంగ్రెస్ అధ్యక్ష పదవిని వదులుకోవడం అటువంటి మొండితనానికి క్లాసిక్ ఉదాహరణలు; కాంగ్రెస్‌ను తీవ్ర సంస్థాగత సంక్షోభంలోకి నెట్టిన నిర్ణయం, లేదా ఆయన రాఫెల్ స్కామ్, మోదీపై “చౌకీదార్ చోర్ హై జీబే”ని తన 2019 ఎన్నికల ప్రచారానికి కేంద్ర ఇతివృత్తంగా చేసినప్పుడు చాలా మంది పార్టీ సహోద్యోగుల సలహాలకు పట్టించుకోలేదు.

ఒకప్పుడు రాహుల్‌తో సన్నిహితంగా పనిచేసిన ఒక సీనియర్ కాంగ్రెస్ నాయకుడు ది ఫెడరల్‌తో ఇలా అన్నారు, “రాహుల్‌కు ఏది సరైనది లేదా తప్పు అని చాలా బలమైన భావన ఉంది; ఇది అతనిని మొండిగా చేస్తుంది, ఇది అతనిని ముక్కుసూటిగా ఉండే రాజకీయ నాయకుడిగా లేదా ఆదర్శవాదిగా మార్చవచ్చు కానీ ఇది మంచి LoP కోసం చేసే గుణం కాదు... ఒక LoPగా, అతను ఇండి కూటమికి చెందిన మొత్తం 230 మంది ఎంపీలను వెంట తీసుకెళ్లాలి; ఏకాభిప్రాయం లేనప్పటికీ తాను ఏదో ఒకదానితో ముందుకు వెళతానని వారికి చెబితే, అది సరైన పని అని రాహుల్ భావిస్తున్నాడు, మోదీ బిజెపిని నడిపించే విధానానికి, ఇండి కూటమి మిత్రపక్షాలను రాహుల్ ఎలా చూడాలనుకుంటున్నారో మధ్య తేడా లేదని వారు అనుకుంటారు.

ఒక తృణమూల్ కాంగ్రెస్ నాయకుడు ఫెడరల్‌తో మాట్లాడుతూ, మమత, రాహుల్ మధ్య సంబంధాలు "గణనీయంగా మెరుగుపడినప్పటికీ", "ముందుగా సంప్రదింపులు" అనేది రాహుల్ అలవాటు చేసుకుంటే మంచిదని అన్నారు. లేకపోతే ఇండి కూటమిలో ముందుముందు ఘర్షణ సృష్టిస్తుందని అన్నారు. లోక్‌సభ స్పీకర్ ఎన్నికలో బిజెపికి చెందిన ఓం బిర్లాపై కాంగ్రెస్ సీనియర్ ఎంపి కె సురేష్‌ను పోటీకి దింపాలని కాంగ్రెస్ నిర్ణయించడం “రాహుల్ ఆలోచన” అని “అది చేసిన విధానం ప్రతిపక్ష ఐక్యతకు మంచి సంకేతం కాదు” అని ఈ నాయకుడు ఎత్తి చూపారు.

లోక్‌సభ స్పీకర్ పదవికి పోటీ చేయాలనే కాంగ్రెస్ నిర్ణయానికి తృణమూల్ మినహాయింపు ఇచ్చింది. తృణమూల్ నాయకులు అభిషేక్ బెనర్జీ, సుదీప్ బందోపాధ్యాయ కాంగ్రెస్ "ఏకపక్షంగా వ్యవహరిస్తోందని" ఆరోపించారు. "ఈ విషయంపై తమ పార్టీని సంప్రదించలేదు" అని అన్నారు. అయితే ఖర్గే జోక్యంతో తరువాత ఇవన్నీ సజావుగా జరిగాయని కొన్ని వర్గాలు తెలిపాయి. "ఎల్ఓపీగా, అతను అందరి అభిప్రాయాలను తీసుకోవాలి, ఏకాభిప్రాయాన్ని రూపొందించాలి. అది ఇండి కూటమి అభిప్రాయంగా అంచనా వేయబడాలంటే ఒక నిర్ణయం తీసుకోవాలి, లేకపోతే సమస్యలు ఉంటాయి" అని తృణమూల్ నాయకుడు ఇంతకు ముందు పేర్కొన్నాడు.